.webp){kind=icon}
Slovački InoBat planira u Srbiji da gradi gigafabriku za proizvodnju i reciklažu baterija za električne automobile u koju bi trebalo da uloži 2,3 milijarde evra, potvrđeno je za Bloomberg Adriju u Ministarstvu privrede.
Predloženo je da fabrika bude smještena u Ćupriji, što nije slučajno budući da će u neposrednoj blizini u Kragujevcu, Stellantis sljedeće godine početi da proizvodi električne automobile.
Ova visoktehnološka kompanija planira da zaposli 2.100 radnika u Srbiji, kažu u Ministarstvu privrede. Pošto je slovačka kompanija u domaćoj javnosti najčešće svrstavana u startapove, posebno naglašavaju da investitor InoBat posluje u oblasti inovativnog istraživanja i razvoja baterija za električna vozila i ne predstavlja startap već je dio šire InoBat grupacije sa sjedištem u Slovačkoj koja posjeduje fabriku u Slovačkoj i razvija projekte u Španiji i SAD.
Memorandum o razumijevanju potpisan je između InoBata, Ministarstva finansija i grada Ćuprije, a Vlada Srbije je prethodnu saglasnost dala 25. avgusta. Kako su nam objasnili u ime Republike Srbije, Memorandum je potpisao ministar finansija Siniša Mali, koji je u to vrijeme obavljao funkciju ministra privrede.
Upadljivo je da Vlada Srbije nije izvjestila o ovoj investiciji, već je to učinio investitor na svom sajtu, i to tek prošle sedmice. Razlog što se o ovome ne priča mnogo može biti činjenica da se kao jedan od investirora u InoBatu pojavljuje britansko-australijska kompanija Rio Tinto, čiji je projekat eksploatacije litijuma iz Jadra početkom prošle godine obustavljen na zahtjev ekoloških aktivista.
Samo je Fiat dobio veće državne subvencije
Vlada Srbije namjerava da za gigafabriku opredijeli 418 miliona evra podsticaja, što je naveći iznos državne podrške ako se ne računa Fiat, kome je država prema računici ekonomista dala oko milijardu evra kroz razne podsticaje. Treba, ipak, uzeti u obzir da država sa Fiatom, odnosno Stellantisom, ima zajedničku kompaniju za prozvodnju automobila, što donekle može da opravda tolika ulaganja.
Mada, imajući u vidu da se SAD i EU utrkuju ko će dati više subvencija i privući investitore kako bi pretekli Kinu i Južnu Koreju, koje suvereno vladaju tržištem baterija, moglo bi se reći da predviđeni iznos podsticaja jeste očekivan.
Investicije u proizvodnju baterija u Mađarskoj vrijede 20 milijardi evra, za koje premijer Viktor Orban tvrdi da će omogućiti prosperitet mađarske privrede na bazi zelene tranzicije Evrope. Contemporary Amperex Technology (CATL) gradi projekat vrijedan sedam milijardi evra u partnerstvu sa Mercedesom, a državni podsticaji iznose oko 800 miliona evra. To je, kako navodi vlada, najveća pojedinačna direktna strana investicija u Mađarskoj do sada.
Inače, ovaj najveći proizvođač baterija u svijetu svojevremeno je razmatrao Srbiju kao potencijalnu destinaciju za izgradnju fabrike, ali je prepreka bila to što nismo dio jedinstvenog evropskog tržišta.
Osim toga, u Mađarskoj još dva proizvođača baterija grade svoje fabrike. To su kineska kompanija EVE Energy i njemački BMW, planirano je da ih bude šest i još 20 kompanija koje su dio tog proizvodnog lanca.
Šta obuhvataju podsticaji od 418 miliona evra?
U ministarstvu privrede nisu mogli da potvrde da li je 418 miliona evra direktno davanje za fabriku u Srbiji, odnosno subvencija ili podrazumijeva i druge olakšice jer, kako nam je rečeno, potpisani Memorandum o razumijevanju predstavlja dokument koji nije obavezujuće prirode, već se njime izražava spremnost strana za saradnju na potencijalnom projektu u skladu sa zakonima Republike Srbije.
"Pitanja finansijske podrške, kao i drugih oblika podsticaja ne uređuju se Memorandumom kao vrstom akta, pa nisu uređena ni ovim memorandumom", navode u Ministarstvu.
Preciziraju da, imajući u vidu da investitor još uvijek nije dostavio precizan plan investicije, te da je projekat tek u fazi razmatranja, još nije potpisan nijedan obavezujući dokument kojem bi bila definisana prava i obaveze investitora i Republike Srbije u vezi sa investicionim projektom.
"Tačan iznos i vrsta državne pomoći koje mogu biti dodijeljeni investitoru može se utvrditi tek nakon što svi parametri projekta budu jasno definisani, ispunjeni uslovi u skladu sa važećim propisima i sprovedene sve neophodne procedure i analize, kao i nakon što projekat bude odobren od strane nadležnih institucija", ističu u Ministarstvu privrede.
Sudeći prema ponašanju državnih zvaničnika, moglo bi se pomisliti da je ova investicija na dugom štapu, pošto je praktično ne spominju iako se ubraja u najveće strane direktne investicije u Srbiji. Međutim, InoBat je u svom saopštenju detaljno objasnio zbog čega dolazi, pa osim gostoljubive Ćuprije, navodi blizinu kineskog Minth United Alloy-Tech Europe, koji proizvodi spojne dijelove za automobile, kao i pozitivno iskustvo koje ova kineska kompanija ima u Srbiji.
Još jedna potvrda da slovački proizvođač baterija želi da dođe u Srbiju jeste to što je sa Minithom ove godine potpisao Memorandum o razumijevanju o saradnji širom Evrope pa i u Srbiji.
Kineski Gotion od prošlog mjeseca suvlasnik InoBata
Inače, kineski proizvođač baterija Gotion High-Tech, od 1. septembra je postao vlasnik 25 odsto udjela u InoBatu. Ovo je prvo privatno preduzeće u industriji električnih baterija koje je ušlo na tržište kapitala u Kini i uvršteno je na Shenzhen Stock Exchange u maju 2015. Kompanija je specijalizovana za razvoj i proizvodnju baterija za napajanje električnih vozila energijom, primjenu za skladištenje energije, opremu za prenos i distribuciju energije, itd.
Gotion High-tech je fokusirana na istraživanje, razvoj i inovacije u tehnologiji električnih baterija. To je jedno od prvih preduzeća koje se bavi nezavisnim istraživanjem i razvojem, proizvodnjom i prodajom litijum-jonskih baterija za električna vozila u Kini. Gotion High-tech ima globalne operacije i ostvario je stratešku saradnju, između ostalih, sa Volkswagenom, Tata Group, Vinfast and Jinkom.
Prema Bloombergovim podacima, kompanija je prošle godine ostvarila neto profit od 41,3 miliona evra. Kompanija je objavila porast prihoda u inostranstvu od 296,7 odsto u prvoj polovini ove godine u odnosu na isti period 2022. Kako je saopštila, njeno poslovanje u inostranstvu sada čini petinu ukupnog prihoda, u odnosu na samo 8,94 odsto prije godinu dana. Dobavljač baterija kojeg podržava Volkswagen pripisao je rast povećanju potražnje inostranih klijenata jer se, pored svojih njemačkih partnera, udružio sa globalnim automobilskim kompanijama kao što je alijansa Renault–Nissan–Mitsubishi.
Prusustvo kineskih kompanija, odnosno njihov udio u InoBatu ovdje se ne završava. Kineski Aluminium corporation posjeduje 15 odsto akcija u Rio Tintu, što je još jedna potvrda da je Kina neizbježna kada je riječ o proizvodnji baterija za električne automobile.
Kao što je Bloomberg nedavno pisao, najveća azijska ekonomija dominira proizvodnjom baterija, što sve svjetske proizvođače automobila čini zavisnim od kineskih partnera. Kineski proizvođači snabdjevanju oko 80 odsto baterija širom svijeta, uz podršku rudarskog i prerađivačkog lanca koji je sve više u njihovim rukama.
"Da li je izvodljivo potpuno prekinuti kineske lance snabdjevanja? U ovom trenutku sigurno ne", rekla je Ilaria Mazzocco, viša saradnica u Centru za strateške i međunarodne studije.
