.webp){kind=icon}
Industrijska proizvodnja je usporila u Adria regionu, ali se i dalje drži dosta dobro, uzevši u obzir okolnosti na svjetskom nivou, pokazuju rezultati istraživanja analitičkog tima Bloomberg Adrije.
Kako sada izgleda, u sljedećoj godini nas očekuje nastavak pada industrijske aktivnosti, ali postoje okolnosti koje bi mogle da koriguju putanju na kojoj se trenutno nalaze privrede u regionu.
Sljedeća godina donosi pad
Uzevši u obzir trenutno stanje stvari, može se očekivati daljnje smanjenje obima industrijske proizvodnje u svim zemljama u regionu, navode analitičari. Tome će doprinijeti smanjenje potražnje, rast troškova kod kapitalnih izdataka i smanjenje kupovne moći uslijed visoke inflacije.
Situaciju dalje komplikuju geopolitičke tenzije koje su eskalirale izbijanjem rata u Ukrajini, a dodatno se pogoršale kada je Evropska unija početkom decembra usvojila ograničenje cijene nafte uvezene iz Rusije. "Recesiono okruženje je vidljivije iz dana u dan", navode analitičari.
Nešto bolji rezultat možemo očekivati u slučaju daljnjeg premještanja proizvodnje iz Azije, naročito iz Kine, a činilac koji bi takođe mogao da olakša situaciju su vremenske prilike.
"Ova godina je u Evropi bila najtoplija u istoriji, a veći obim padavina bi sljedeće godine mogao da dovede do veće proizvodnje električne energije jer je region bogat velikim brojem hidroelektrana", navode analitičari.
Sliku bi mogao da pokvari nedostatak radne snage, naročito u sferi prerade, koji bi mogao da preko zarada zaposlenih smanji profitne marže kompanija. To posljedično dovodi do manjeg obima ulaganja u čitavom sektoru.
Godina i dalje u plusu
Obim industrijske proizvodnje je u oktobru pao u cijelom regionu (oktobarski podaci za Sloveniju još uvijek nisu objavljeni), nakon što je odolijevao tokom prva tri kvartala ove godine.
Uprkos energetskoj krizi do koje su doveli šokovi u geopolitičkoj ravni, ukupan obim proizvodnje je nastavio da raste i još uvijek je viši nego što je bio početkom godine, navode analitičari i dodaju da bi smanjenje strane i domaće tražnje moglo da u crveno oboji podatke iz posljednjih mjeseci godine.
Bosna i Hercegovina
Pad obima industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini je u oktobru 2022. bio veći od pada zabilježenog u trećem kvartalu (tri odsto naspram 0,3 odsto), a razlika je, između ostalog, posljedica usporavanja rasta obima izvoza sa 23,5 odsto na 12,5 odsto i rasta troškova proizvodnje, navode analitičari.
Visoke cijene energenata su doprinijele daljnjem smanjenju aktivnosti u sektorima rudarstva i snabdijevanja električnom energijom, gasom, parom i klimatizacije, a obim proizvodnje u ove dvije kategorije je smanjen za 11 i 10,3 odsto, dvostruko u odnosu na treći kvartal.
Prerađivačka industrija je zabilježila pad od 0,9 odsto, ali se situacija popravila po pitanju proizvodnje hrane. Ovaj sektor je zabilježio rast od 7,9 odsto, najbrži od trećeg kvartala 2021. godine. Posmatrano u prvih deset mjeseci godine, obim industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini je za 2,3 odsto viši u poređenju s istim vremenskim okvirom iz 2021. godine.
Srbija
U Srbiji je pad industrijske proizvodnje bio blag i u oktobru je iznosio 0,3 odsto na godišnjem nivou. Relativno mali obim izvoza robe (godišnja stopa rasta od 3,4 odsto) odražava smanjenu inostranu potražnju koja je tokom analiziranog perioda dovela do smanjenja industrijske proizvodnje.
Ako raščlanimo podatke, na ukupan indeks je najviše uticao pad obima u prerađivačkom sektoru, koji je iznosio 1,6 odsto međugodišnje. S druge strane, specifičan geopolitički položaj zemlje i zavisnost od energenata iz uvoza doveli su do rasta obima proizvodnje u rudarstvu od 16,8 odsto.
U prvih deset mjeseci ove godine, ukupan obim industrijske proizvodnje porastao je za 1,7 odsto. Podaci Evropske komisije za novembar nagovještavaju pozitivan razvoj u mjesecima koji predstoje po pitanju proizvodnje, zaposlenosti i izvoza.
Hrvatska
Pad industrijske proizvodnje je u Hrvatskoj iznosio 0,3 odsto na godišnjem nivou. Usporavanje industrijske aktivnosti u odnosu na treći kvartal se može pripisati padu u kategoriji snabdijevanja električnom energijom, gasom, parom i klimatizacije od 12,7 odsto. Prvi pad na godišnjem nivou još od drugog kvartala 2020. posljedica je prije svega viših cijena energenata, navode analitičari Bloomberg Adrije.
Međutim, veći pad ukupnog indeksa spriječio je rast obima proizvodnje u prerađivačkoj industriji, koja je i najznačajniji činilac u ukupnom indeksu u svim državama Adria regiona. Prerađivačka industrija je u Hrvatskoj zabilježila rast od dva odsto, što je značajno uvećanje u odnosu na rast od 0,8 odsto, koliko je zabilježeno u trećem tromjesečju ove godine.
Nasuprot tome, neke od najznačajnijih oblasti, kao što je proizvodnja hrane, zabilježile su pad. Pomenuta proizvodnja hrane upisala je pad od 2,9 odsto na godišnjem nivou, nakon što je u prethodnom kvartalu bila nepromijenjena, što znači da se stvari u toj oblasti pogoršavaju.
Kada se podvuče crta, industrijska proizvodnja je u prvih deset mjeseci godine zabilježila rast od 2,3 odsto, a podaci Evropske komisije za novembar pokazuju da bi obim proizvodnje i zaposlenost trebalo da nastave svoj rast. Nasuprot tom optimizmu, država je jedina za koju se očekuje manji obim izvoza u odnosu na oktobar (podaci za Bosnu i Hercegovinu nisu dostupni), što znači da se smanjuje tražnja među glavnim trgovinskim partnerima Hrvatske.
Sjeverna Makedonija
Sjeverna Makedonija je zabilježila najveći pad od svih zemalja Adria regiona, pa je obim industrijske proizvodnje smanjen za 5,2 odsto na godišnjem nivou. Padu je najviše doprinijelo smanjenje aktivnosti u sektoru prerađivačke industrije (3,9 odsto) i rudarstva (13,2 odsto). Takođe, treba imati na umu da rudarstvo čini veliki dio sjevernomakedonske industrijske proizvodnje, ali je i značajan faktor u ukupnoj privredi države.
Na smanjenje industrijske proizvodnje uticali su obustava proizvodnje u pojedinim rudnicima kao i visoki troškovi energenata, a pad je zabilježen i u proizvodnji metalnih proizvoda.
S vedrije strane, pogoršanje geopolitičke situacije i činjenica da je Sjeverna Makedonija neto uvoznik energije doveli su i do jedne pozitivne pojave. U sjevernom dijelu države, na prostoru gdje je nekada bio rudnik uglja, otvorena je velika solarna elektrana, čiju izgradnju je finansirala Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD).
Prerađivačka industrija je u odnosu na blagi rast od 0,7 odsto iz trećeg kvartala sada zabilježila oštar pad. Posmatrano za cijeli period od januara do oktobra, industrijska proizvodnja stoji u plusu od 0,3 odsto. Podaci Evropske komisije za novembar nagovještavaju rast obima proizvodnje i izvoza, ali i stagnaciju po pitanju stope zaposlenosti u odnosu na nivo iz oktobra.
Slovenija
Što se Slovenije tiče, na pad ukupnog nivoa industrijske proizvodnje u septembru najviše je uticao pad u sektoru proizvodnje energije (29,9 odsto na godišnjem nivou).
Kategorija snabdijevanja električnom energijom, gasom, parom i klimatizacija zabilježila je pad od 34,3 odsto upravo zbog visoke cijene energenata.
U prerađivačkoj industriji zabilježen je sporiji rast u odnosu na treći kvartal (2,5 odsto sa 5,6 odsto), prevashodno kao posljedica manjeg obima visokotehnološke proizvodnje (8,4 odsto sa 28,6 odsto). To bi moglo da bude pokazatelj smanjenja strane tražnje za visokotehnološkim proizvodima, navode iz analitičkog tima.
U prva tri kvartala 2022. godine industrijska proizvodnja je porasla za 3,4 odsto. Podaci iz novembarske ankete Evropske komisije pokazuju da će izvoz rasti najviše od svih zemalja iz Adria regiona. Obim industrijske proizvodnje će porasti, a stopa zaposlenosti će ostati uglavnom nepromijenjena, pokazuju podaci.
