Državne zelene obveznice, korporativne zelene obveznice i cijela plejada drugih obveznica koje se oslanjaju na razne vrste odgovornog poslovanja potpadaju pod sve popularnije ESG (engl. Environmental, Social, Governanace) obveznice, ali tržišta Adria regiona suočavaju se s nizom problema koji otežavaju razvoj tog načina finansiranja.
Nekoliko zemalja u regionu veoma uspješno je izdalo zelene obveznice, ali u nedostatku konsenzusa o definiciji zelenih projekata i zelenih obveznica, na koji se nadovezuju mali broj mogućnosti za investicije i komplikovani procesi praćenja zelenih obveznica, dolazimo do mnogo prepreka za daljnji razvoj tržišta, napominje tim analitičara Bloomberg Adrije u svom najnovijem istraživanju.
Srbija je u septembru 2021. izdala milijardu evra u zelenim obveznicama na međunarodnom tržištu, a popularnost tih sedmogodišnjih hartija od vrijednosti bila je velika pa je vrijednost ponuda premašila tri milijarde evra. Te zelene obveznice imaju kupon od jedan odsto, najniži do sada, a na aukcije je dostignut prinos od 1,26 odsto.
Međutim, Slovenija je bila prva država u centralnoj i istočnoj Evropi, a druga u Evropskoj uniji koja je izdala obveznicu vezanu za održivost - u junu 2021. godine. Te obveznice, koje dospijevaju 2031. godine, takođe vrijede jednu milijardu evra, a uz kupon od 0,125 odsto dostigle su prinos od 0,170 odsto. Čak 200 investitora bilo je zainteresovano za te obveznice, a vrijednost tražnje iznosila je 8,4 milijarde evra.
Treći primjer uspješnog izdavanja ESG obveznica u regionu nije vezan za državu, već za privredu. Naime, M+ Grupa prva je kompanija koja je u Hrvatskoj izdala obveznice vezane za održivost u vrijednosti od 300 miliona kuna (približno 40 miliona evra). U okviru ove emisije, M+ Grupa obećala je smanjenje ugljeničnog otiska od 25 odsto i povećanje učešća žena na vodećim pozicijama na 51 odsto. Ukoliko kompanija ne bude ispunila ove ciljeve, platiće investitorima 0,75 poena više od nominalne kamate od 4,25 odsto.
Analitičari naglašavaju da, gledajući širi region, od početka godine obveznice bolje razvijenih zemalja imaju manji rast prinosa na sekundarnom tržištu u poređenju sa slabije razvijenim zemljama – isto kao kod duga koji nije vezan za ESG.
Trendovi koji vuku svijet ka ESG-u
Sve veći broj investitora uzima u obzir odgovorno poslovanje kompanija u koje ulažu novac, kako iz ubjeđenja, tako iz straha od rizika po poslovanje tih kompanija koje predstavlja regulativa širom svijeta, a posebno u EU.
U tom duhu i sve više kompanija i država izdaje ESG obveznice, tako da je prošle godine vrijednost ovih obveznica prevazišla jedan bilion dolara dok se očekuje da će vrijednost ESG duga biti veća od 1,6 biliona dolara na kraju 2022.
Depositphotos
Evropa trenutno prednjači u prikupljanju kapitala kroz ESG finansiranje,ali tržišta u razvoju pokazuju rast. Naime, emisije ESG obveznica država u razvoju porasle su za 227 odsto prošle godine.
Međutim, zbog slabljenja ekonomske aktivnosti primjetno je usporavanje rasta emisija ESG dugova. Podaci Bloomberg Intelligencea pokazuju da je od početka ove godine vrijednost emisija ESG duga iznosila 1,18 biliona dolara. U cijeloj prethodnoj godini taj iznos bio je 1,8 biliona dolara, što ukazuje na to da će, ukoliko se trend nastavi, ove godine vrijednost novoemitovanog duga biti 13 odsto niža od iznosa iz 2021. godine.
Osjetna je razlika u padu između korporativnih i državnih ESG obveznica. Dok je u prvih osam mjeseci ove godine vrijednost emisija državnih ESG obveznica pala za 31 odsto, pad kod korporativnih ESG obveznica iznosio je 17 odsto.
"Ovo dokazuje da su kompanije uspjele da guraju svoju agendu održivosti u teškim vremenima," rekli su analitičari.
Oni naznačavaju da nekoliko trendova trenutno najviše utiče na razvoj ESG investicija:
- Geopolitička kriza u Evropi primorava EU da se još brže prebaci na održive izvore energije;
- Investicije u čistu energiju još uvijek su otprilike na jednoj trećini onoga koliko je potrebno da bi EU dostigla svoje klimatske ciljeve, ukazujući na to da postoji potencijal da blok pojača trošenje u ovom segmentu privrede;
- Prema istraživanjima, kompanije koje u svoj upravni odbor uvrste nekoga ko vodi računa o ESG-u pokazuju se bolje na tržištu kapitala od onih koje ne uzimaju ESG u obzir.
Indeksi
Tržišta od početka godine reaguju na ekonomske i političke nesigurnosti te su tako na berzama zabilježili pad i indeksi koji uzimaju u obzir ESG (ESG indeksi) i oni koji to ne čine.
ESG indeksi blago su niži od početka godine u poređenju s ne-ESG indeksima. Pritom, analitičari napominju da je najveća razlika zabilježena između pada ESG i ne-ESG indeksa u Evropi. Naime, MSCI Europe ESG Leaders Index pao je 28,6 odsto od početka godine, dok je MSCI Europe Index izgubio 15,2 odsto u istom periodu.
Bloomberg Terminal
Na tržištima u razvoju zabilježeni su još veći gubici. MSCI EM ESG pao je 31,9 odsto od početka godine, a MSCI Emerging Market izgubio je 30,1 odsto od januara.
Budućnost ESG obveznica
Analitičari napominju da je zeleno finansiranje, kroz razne vrste emisija imovine, raslo u prosjeku 50-60 odsto od 2015. do 2021. godine, premašujući jedan bilion dolara, a da potreba za ovom vrstom finansiranja sve više raste.
Evropska komisija prognozira da će EU biti potrebno 520 milijardi evra dodatnih investicija svake godine kako bi se dostigli ciljevi smanjenja emisija štetnih gasova do 2030. godine. Dio tog novca doćiće iz javnih izvora, ali Evropska komisija računa na to da će i privatni sektor učestvovati u finansiranju zelene tranzicije.
Depositphotos
Zbog trenutne ekonomske situacije, emisije ESG dugova ograničavaće i cijena kapitala i njegova dostupnost, kažu analitičari. Dalje zatezanje monetarne politike, geopolitička situacija i recesija na najvećim svjetskim tržištima, kao i smanjenje ekonomske aktivnosti u cijelom svijetu, koje će pogoditi javne finansije i dovesti do povećanja duga na tržištima glavni su razlozi sa to.
Analitičari Bloomberg Adrije očekuju da će prinosi i spredovi biti volatilni i da će se pretežno kretati naviše, makar do sredine 2023. godine, a poslije toga bi trebalo da dođe do smanjenja. Međutim, oni smatraju da će emiteri obveznica koji se budu pridržavali politike održivosti i koji budu implementirali planove za energetsku transformaciju dobijati bolje ponude na tržištu obveznica od onih koji ne budu uzimali ESG u obzir.
.webp){kind=icon}
