.webp){kind=icon}
Proračuni pokazuju da pasivne kuće mogu uštedjeti do 90 odsto energije. Uz takvu pogodnost u eri zelene tranzicije, moderan izgled i komfor koji nude - ko ne bi želio da bude vlasnik jedne takve nekretnine?
Priličan je broj argumenata u korist pasivnih kuća: savremena izolaciona tehnologija, mali utrošak energije i ljeti i zimi (posebno značajno tokom grijne sezone), inovativan dizajn, posedovanje sertifikata koji garantuje da kuća ne smije propuštati više vazduha od 0,6 puta njene zapremine na sat.
Ipak, uprkos tendencijama koje su krenule iz Njemačke i proširile se svijetom, ovaj vid gradnje još uvek nije uzeo maha u Srbiji. Čak i globalno, prema podacima Passive House Institutea iz 2024, postoji tek 40.000 pasivnih kuća.
Pasivne kuće, pritom, nisu vezane samo za privatno vlasništvo, već se princip gradnje odnosi na sve vrste objekata, što podrazumijeva komercijalne i stambene prostore. Stoga, mimo aspekta uštede energije, postoji prostor i za solidnu ekonomsku uštedu. Iz ugla pojedinca, ali i graditelja, mogu li pasivne kuće biti isplativa investicija danas u Srbiji?
Uporedimo li cijenu kvadrata pasivne kuće sa prosječnim cijenama kvadrata stambenih jedinica u Srbiji, koja u Beogradu iznosi skoro 2.500 evra, primetna je prilična ušteda. Ali činjenica je i da su stanovi daleko traženija vrsta investicije od kuća. Konkretno, prema podacima za prvi kvartal ove godine, kada je riječ o prometu nepokretnosti - na stanove odlazi 834 miliona evra, a na kuće 122,5 miliona evra.
Svakako, treba istaći da cijena finalne pasivne montažne kuće "ključ u ruke" zavisi od ponuđača, veličine, osnove, oblika, materijala i same konstrukcije. U prosjeku, njena cijena je 20 odsto viša u odnosu na niskoenergetsku montažnu kuću, ali je isplativija opcija u odnosu na stan. Ono što utiče na rast troškova za pasivnu kuću jeste deblja izolacija spoljnih zidova, ugradnja skuplje stolarije i skupljih sistema grejanja.
Prema računici sajta daibau.rs, prosječna cijena standardne montažne kuće je 60.000 evra, a ista takva kuća - ali pasivna - košta oko 100.000 evra.
Koliko je presudna izolacija
Izolacioni materijali na bazi mineralnih vuna pokazali su se kao prvi izbor izolacije u pasivnim kućama jer obezbjeđuju toplotnu zaštitu, zaštitu od požara i buke, kao i zbog paropropusnosti.
"Mineralne vune (kamena i staklena) su prirodni termo, zvučno i protivpožarni izolacioni materijali dobijeni od prirodnih materijala (kamen, odnosno reciklirano staklo) i predstavljaju jedinstven izolacioni materijal koji obuhvata sve pomenute karakteristike u jednom materijalu. Primjena mineralnih vune je veoma široka i pravo su izolaciono riješenje za sve pozicije u jednom objektu - od izolacije podova, do zidova, krovova", kaže za Bloomberg Adriju Goran Prolić, menadžer razvoja proizvodnih aplikacija u kompaniji Knauf Insulationu. Riječ je o internacionalnoj firma koja u Srbiji ima fabriku kamene vune u Surdulici iz koje se snabdijeva cijelo tržište Srbije i desetak okolnih zemalja u EU i van nje.
Prema njegovim riječima, uz prinudnu ventilaciju i cirkulaciju vazduha, izolacija je među najvažnijim karakteristikama pasivnih kuća. S druge strane, uprkos dobrim stranama pasivne kuće, sagovornik Bloomberg Adrije kaže da interesovanje, prema njegovim saznanjima, nije naročito veliko.
Stižu sve toplija ljeta
S obzirom na klimatske promjene i konstantni rast temperatura širom svijeta, pojačana je potreba za klimatizacijom, a takvi uređaji troše ogromne količine struje, što se potom odražava i na budžet. Podsjećamo da je i za prodavce klima-uređaja u Srbiji ovo ljeto bilo najplodonosnije dosad.
Svakako, treba istaći da nisu sve klime iste, odnosno ne troše struju jednako, već su najnoviji modeli sa inverterskim kompresorom (princip gdje klima ne radi sve vreme punom snagom) ekonomičniji. Klima uređaj snage 3,5 kW u punoj snazi maksimalno troši oko 1,2 kW električne energije.
Iznos na računu za struju zavisiće i od režima rada. Ako govorimo o hlađenju, koje se koristi tokom ljeta, inverter klima će raditi maksimalno dok ne dostigne željenu temperaturu, a onda će smanjiti svoj učinak - na prosječnih 350W. Ako klima samo održava temperaturu, to će vas koštati 6,18 dinara po satu u višoj tarifi ili 1,55 dinara po satu, u nižoj tarifi.
Sve u svemu, iskustva korisnika govore da, ako je klima upaljena 12 sati, iznos na računu koji se odnosi samo na klima-uređaj može biti uvećan do 3.300 dinara. Podsjećamo i da je prosječna potrošnja domaćinstva u Srbiji oko 400 kWh mjesečno, što je iznad "zelene zone" u kojoj je struja najjeftinija.
Osim toga, Srbija u 2024. troši za 30 odsto više struje nego prije godinu dana.
Bloomberg Mercury
Kod pasivnih kuća, prednost su sami materijali od kojih su izrađene, prilagodljivi vremenskim uslovima. Otud i pojam "pasivno hlađenje", koji znači da se ne koristi kompresor, odnosno ne troši se energija za postizanje efekta rashlađivanja. Shodno tome, hlađenje je maltene besplatno, jer je jedina potrebna energija - pogonska energija za cirkulacione pumpe.
Postoje razni sistemi za pasivno hlađenje, a među njima su: noćno hlađenje (upotreba plafonskih ventilatora), debljina izolacije zgrade, hlađenje zgrade vodom na krovnoj konstrukciji (toplotno opterećenje može biti smanjeno do 40 odsto, a temperatura unutar jedinice redukovana za tri do šest stepeni Celzijusa).
Evropski standardi za izgradnju
Prije svega, zgrada mora biti projektovana tako da ima godišnju potražnju za grijanjem - od najviše 15 kWh/m² godišnje za grijanje i 15 kWh/m² godišnje energije za hlađenje, ili mora biti projektovana sa toplotnim opterećenjem od 10W/m². Shodno tome, ukupna potrošnja primarne energije ne smije prelaziti 120 kWh/m² u jednoj godini.
Kako je smanjenje gubitka toplote jedan od primarnih ciljeva, ne čudi što se izolaciji pridaje toliko značaja. Naime, unutar pasivne kuće ugrađuje se najkvalitetnija PVC stolarija, što automatski podiže cenu gradnje. Tu su i prozori sa tri komore ispunjene argonom, što doprinosi zadržavanju toplote.
Ono što odlikuje pasivne kuće jeste multifunkcionalnost, a to se odnosi na sinergiju tehnologije, projektovanja, materijala i samog oblika kuće. Najprije je bitno da dom bude što više izložen sunčevoj svjetlosti, odnosno pozicioniran prema jugu. Krov je uglavnom napravljen od zelenih materijala, a sve do temelja postavljena je dobra hidroizolacija.
Poenta kod ovakvih kuća jeste da ulazi i izlazi mala količina vazduha tamo gdje on nije poželjan, ali da ima dovoljno vazduha tamo gdje treba. Time se sprječava stvaranje kondenzacije i gubitak toplog vazduha unutar kuće. Što se tiče dotoka vazduha, on se obezbjeđuje preko ventilacionog sistema, odnosno izmjenjivača toplote.
