.webp){kind=icon}
Planirane investicije u infrastrukturu Vlade Srbije za sljedeću godinu jasno pokazuju da prioritet neće biti beogradski metro već završetak pruge do Budimpešte i Moravski koridor, dok u prvi plan izbija i finansiranje projekata kojima se gura izgradnja infrastrukture potrebne za EXPO 2027.
Kapitalne investicije i sljedeće godine ostaju najsvetlija tačka bužeta i za njih će biti izdvojeno 6,8 odsto BDP-a, što u poređenju sa prethodnim godinama jeste niži iznos budući da su ove godine bile 7,2, a u prethodnih pet godina 7,4 odsto BDP-a. To su i dalje prilično visoka ulaganja uzimajući u obzir da su prije deset godina bile oko tri odsto BDP-a.
Ako je suditi po novčanim iznosima, prioriteti su završetak pruge Beograd - Budimpešta i Moravski koridor i uglavnom je riječ o investicijama koje su već započete. Jedina nova investicija je pruga od Zemun polja u Beogradu do budućeg nacionalnog stadiona koja će ukupno koštati oko 31 milijardu dinara ili oko 267 miliona evra.
Predlogom budžeta za kapitalne investicije izdvojeno je 467,5 milijardi dinara. Sa razdjela Ministarsva finansija za nacionalni stadion je opredijeljeno 13 milijardi dinara u 2024. kao i naredne dvije godine, što znači da se očekuje da će koštati 39 milijardi dinara ili 332,4 miliona evra.
Za organizaciju EXPO izložbe 2027, odnosno izgradnje paviljona i sjamskog prostora sljedeće godine biće potrošeno 22,6 milijardi dinara. Uređenje ovog prostora u kome bi Beograd trebalo za četiri godine da dočeka 120 država koštaće 67,8 milijardi dinara ili 578 miliona evra u naredne tri godine.
Kada je riječ o kapitalnim investicijama u Beogradu, izgradnja metroa nije obustavljena, ali će se zahuktati tek od 2026. godine. Za prvu liniju od Makiša do Mirijeva u narednoj godini planirano je 6,3 milijarde dinara, sljedeće 2025. biće 31 milijardu, a 2026. godine 110 milijardi dinara, znači da će sa razdjela Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture za taj projekat biti potrošeno oko 150 milijardi dinara ili oko 1,3 milijarde evra.
Na razdjelu tog ministarstva ove godine je ukupno 225,7 milijardi dinara. Za izgradnju brze saobraćajnice Novi Sad - Ruma 2024. godine opredijeljeno je 11,2 milijarde dinara, a sljedeće godine 14,6 milijardi dinara.
Najviše za auto-put koji gradi američki Behtel
Ubjedljivo najviše novca biće potrošeno na Moravski koridor koji gradi američki Behtel - čak 47,2 milijarde dinara, a 2025. godine 43 milijarde dinara. Sljedeće godine treba da bude završen auto-put od Čačka do Požege, koji gradi kineski CRBC i dvije godine kasni sa završetkom radova. Planirano je ulaganje od 13,5 milijardi dinara.
Tu su i auto-put Beograd - Sarajevo kao i auto-put Ruma - Šabac - Loznica. Za Auto-put mira opredijeljeno je 1,3 milijarde dinara, ali već 2025. godine biće izdvojeno 13 milijardi dinara. Dok je za brzu saobraćajnicu Požarevac - Golubac planirano 14,2 milijarde dinara, a za obilaznicu oko Kragujevca 5,3 milijarde dinara u 2024. godini.
Za modernizaciju železnice opet će ubjedljvo najviše novca biti potrošeno na brzoj pruzi Beograd - Budimpešta, i to 38 milijardi dinara, koja bi trebalo da bude puštena u saobraćaj 2025. godine. Za prugu Niš - Dimitrovgrad je namijenjeno 7,7 milijardi dinara. To je pruga na kojoj se prošle zime dogodilo iskliznuće voza i izlivanje amonijaka. Za njenu obnovu je kredit odobren 2018. godine, ali ni dinar nije povučen do sada.
FS: Evidencija i rokovi neophodni
Fiskalni savet je u ocjeni revidirane Fiskalne strategije za 2024. sa projekcijama za naredne dvije godine, dokumenta Ministarstva finansija koji je prethodio usvajanju budžeta, naveo da je vjerovatno najpovoljnija tendencija srednjoročnih fiskalnih planova to što država ne odustaje od visokih izdvajanja za javne investicije.
Plan je da do kraja 2026. godine ovi rashodi uznose visokih 6,7 odsto BDP-a, što je prihvatljiv nivo za zemlju koja, poput Srbije, još uvek nije razvila čak ni elementarnu infrastrukturnu mrežu (putevi, pruge, kanalizacija, vodovodi, tretman otpada).
Dostizanje predviđenog nivoa bio bi značajan pomak u odnosu na period do prije samo nekoliko godina, kada je nivo ovih rashoda bio višestruko manji (prosjek u periodu 2005 - 2018. iznosio je čitavih 3,1 odsto BDP-a), ukazuje FS.
FS opet podsjeća da još uvijek nisu objavljene analize troškova i koristi, studije izvodljivosti i druga tehnička dokumenta kojima bi se jasno argumentovali cijena i efekti velikih projekata koji postepeno ulaze u budžet (fudbalski stadioni, metro u Beogradu, EXPO 2027).
"Treba reći da određene aktivnosti koje država sprovodi u oblasti upravljanja javnim investicijama jesu pomenute, od kojih bismo kao najvažnije izdvojili uspostavljanje integrisane baze podataka projekata (trenutno u razvoju) i jedinstvenu listu prioritetnih projekata", ocenjuje FS.
Fiskalni savjet snažno podržava uspostavljanje ovih evidencija i njihovu primjenu, premda kredibilitet ovih planova podriva to što se ni u ovoj verziji dokumenta nisu naveli konkretni rokovi kada bi trebalo da počne njihova puna primjena.
