.webp){kind=icon}
Kada brza pruga između Srbije i Mađarske bude sagrađena, putnici će iz Beograda za dva sata i 45 minuta stizati u Budimpeštu. A možda i malo kraće jer neće biti čekanja na granici. Mađarska carina biće u Beogradu, a srpska u Budimpešti. To će se dogoditi tek sredinom 2025.godine, 11 godina nakon što su Srbija, Mađrska i Kina dogovorile modernizaciju međunarodnog željezničkog koridora.
Pruga Beograd–Budmipešta, projektovana za brzine od 200 kilometara na sat, dio je kineske inicijative "Pojas i put" i strateškog cilja te države za povezivanjem grčke luke Pirej sa centralnom Evropom, odnosno Mađarskom kao jednom od država Evropske unije.
Kineske firme uveliko grade dio između Novog Sada i Subotice i tih 108 kilometara brze pruge bi trebalo da bude završeno sljedeće godine. Mađari takođe grade svojih 150 kilometra koji bi trebalo da budu završeni 2025. Tada će policijske i carinske stanice biti na željezničkim stanicama u Budimpešti, Novom Sadu, Beogradu i Subotici, što će dodatno skratiti vrijeme putovanja.
"Kada uđete u voz na Prokopu, tu ćete proći mađarsku carinu i policiju i idete direktno u centar Budimpešte i obratno, kada idete iz Budimpešte, tu vaš čeka srpska carina i nema više onih formalnosti, već idete pravo u centar Beograda", objasnio je nedavno svoju zamisao Goran Vesić, ministar građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture.
Rok za završetak više puta pomjeran
Rok za završetak ove pruge koju kreditiraju Rusija i Kina više puta je pomjeran. Najprije je obećano da će 2018. prvi putnici sjesti u voz, potom je rok pomjeren na 2021, pa do kraja 2022. Srpsku stranu su kočili loši projekti i dok nisu prepravljeni, ruske željeznice nisu htjele da počnu da rade, a čak su srpskoj strani naplaćeni i penali u iznosu od nekoliko miliona dolara zbog toga. Potom je eksproprijacija dugo trajala, zbog žalbi građana i na kraju je arheološko nalazište dodatno usporilo radove.
U Mađarskoj je cjelokupan proces izvođenja radova odlagan zato što je ta zemlja morala da raspiše tender i na taj način ispoštuje regulativu Evropske unije. Ipak, Srbija je završila dio između Beograda i Novog Sada i tom prugom već godinu dana saobraća voz "Soko", koji iz prestonice za pola sata stiže do glavnog grada Vojvodine.
Projekat izgradnje brze pruge Beograd–Budimpešta, procijenjen svojevremeno na oko dvije milijarde dolara, započet je još 2014. godine u Beogradu, na samitu šesnaest država centralne i istočne Evrope i Kine, a ugovor o modernizaciji prve dionice potpisan je 2017. u Pekingu.
Rusi i Kinezi sagradili dio između Beograda i Novog Sada
Osim dionice između Novog Sada i Subotice, iz kineskih izvora finansirana je i dionica od Beograda do Stare Pazove, dok je dio od Stare Pazove do Novog Sad građen novcem iz ruskog kredita za modernizaciju srpske željeznice, koji prema sporazumu iz 2013. godine ukupno vrijedi 800 miliona dolara.
Ova pruga nije samo značajna sa povezivanje Kine sa Evropskom unijom, već i za srpsku i mađarsku privredu. U Srbiji je prošle godine poslovalo 715 privrednih društava sa većinskim mađarskim kapitalom koja zapošljavaju ukupno skoro 9.000 ljudi, prema podacima Agencije za privredne registre.
Takođe, robna razmjena se intenzivno razvija i Mađarska je 2022. bila peti najveći spoljnotrgovinski partner Srbiji, nakon vodećih Njemačke, Kine, Italije i Ruske Federacije.
Robna razmjena između Srbije i Mađarske eksplodirala
Prema podacima Privredne komore Srbije (PKS), spoljnotrgovinska razmjena Srbije i Mađarske prošle godine je bila 3,6 milijardi evra, što je povećanje od 60 odsto u odnosu na prethodnu godinu.
"Ukoliko pogledamo ukupnu razmjenu sa Mađarskom u količinskom obliku, koja je praktično nepromijenjena u odnosu na prethodnu godinu, možemo zaključiti da je osnovni razlog međugodišnjeg povećanja zapravo rast cijena energenata i drugih sirovina na svjetskom tržištu. Takođe, možemo reći i da dobri politički odnosi između ovih zemalja unaprjeđuju i njihove ekonomske odnose iz godinu u godinu”, kaže za Bloomberg Adriju Nikola Ranković iz centra za strateške analize PKS.
Kaže da je izvoz Srbije u odnosu na 2021. godinu povećan za oko 38 odsto, dok je zbog uvoza energenata značajnije povećan uvoz, i to za oko 79 odsto. Bitno je naglasiti da je u 2022. godini uvoz energenata činio 50 odsto ukupnog uvoza Srbije iz Mađarske.
U Mađarsku su se u 2022. godini najviše izvozili električni i pogonski aparati i mašine, električna energija i proizvodi od gvožđa i čelika. S druge strane, kada je riječ o uvozu, energenti zauzimaju prvo mjesto, potom slijede električne mašine, medicinski i farmaceutski proizvodi.
Kada je riječ o investicijama, kompanije sa mađarskim kapitalom investirale su u Srbiju prošle godine oko 78 miliona evra, što predstavlja smanjenje u odnosu na prethodnu godinu, a od 2010. oko 1,1 milijarde evra.
