.webp){kind=icon}
Premijeru blokbastera Oppenheimer, koji bi trebalo da obiljleži filmsko ljeto i cijelu godinu, zasijenilo je nešto sasvim drugo. Zvjezde filma - Cillian Murphy, Robert Downey Jr, Emily Blunt, Florence Pugh i Matt Damon - napustili su događaj prije početka emitovanja filma. Tim simboličnim potezom, holivudski glumci priključili su se štrajku pisaca i scenarista koji traje od početka maja i time započeli prvu zajedničku obustavu rada u posljednjih 60 godina.
Sindikati američkih glumaca (Screen Actors Guild - SAG-AFTRA) i filmskih pisaca (Writer’s Guild of America - WGA) riješili su da se suprotstave Alijansi filmskih i televizijskih producenata (Alliance of Motion Picture & TV Producers) koji predstavljaju velike filmske studije i streaming platforme poput Disneyja i Netflixa.
Posljednji put kada je ovakav ujedinjeni štrajk započet, šezdesetih godina prošlog vijeka, pisci i glumci su se borili da dobiju prihode od emitovanja njihovih filmova na televiziji. Na sličnoj prekretnici nalazi se današnja filmska industrija.
Glumci i pisci žele zaradu od streaminga
Pisci ukazuju na to da njihova zarada godinama kaska za obimom i zahtevima posla u zlatnoj eri striminga, u kojoj su gledaocima na klik dostupni filmovi i sezone i sezone serija. Između ostalog, oni zahtevaju od Alijanse najmanje šest pisaca i 13 nedjelja rada po seriji, pet odsto višu osnovnu zaradu, kao i kompenzaciju za striming.
Slične zahteve imaju i glumci, koji ujedno zahtevaju i zaštitu svog lika i djela od studija koji su već počeli da koriste vještačku inteligenciju koja bi zamijenila njihova radna mjesta.
"Glumci zaslužuju ugovore koji održavaju promene u filmskoj industriji. Nažalost, postojeći striming model podriva rezidualni prihod glumaca, a visoka inflacija je dodatno ugrozila sposobnost članova našeg sindikata da sastave kraj sa krajem," kazao je glavni pregovarač SAG-AFTRA, Duncan Crabtree-Ireland.
Bloomberg
I iako se na društvenim mrežama često može čuti komentar da je borba za više zarade u industriji samo želja milionera da svojim bankovnim računima dodaju još koji milion, šef globalne strategije Milken Instituta u Los Anđelesu, Kevin Klowden, kaže za Bloomberg Adria Connect da stvarnost nije tako glamurozna.
"Ogromna većina umetnika u WGA i SAG-AFTRA jesu ljudi koji zarađuju prosječnu platu - oni su srednja klasa. Te zarade su solidne, ali u postojećem sistemu i tranziciji ka strimingu, Hollywood smanjuje njihove mogućnosti za prihode i to praktično onemogućava te radnike da se izdržavaju u filmskim centrima u Los Anđelesu, Njujorku i drugim gradovima," kaže Klowden.
S druge strane, izvršni direktor Disneyja, Bob Iger, opisao je štrajk "uznemirujućim" u svjetlu izazova s kojima se industrija suočava nakon pandemije kovida. On je takođe rekao da su glumcima i piscima ponuđeni veoma dobri uslovi, ali da njihova očekivanja nisu realna.
"Postoji nivo njihovih očekivanja koji nije realan. Industrija se već suočava sa nizom izazova, a oni tome dodaju nove probleme i to je, iskreno, veoma disruptivno," rekao je Iger.
"Takvi komentari su odvratni i održavaju nedostatak dodira sa stvarnošću," odgovorila je na izjavu predsednica SAG-AFTRA i glumica Fran Drescher, poznata po ulozi u seriji "The Nanny".
"Očigledno je da on nema pojma šta se dešava sa ljudima koji rade i ne zarađuju ni približne količine novca koje on zarađuje. Sedmocifreni-osmocifreni iznosi koje oni zarađuju su suludi, a njih nije briga, ponašaju se kao srednjevekovni zemljoposednici," izjavila je Drescher.
AI u filmskoj industriji - jednom plaćen, u nedogled generisan
Jedno od ozbiljnih pitanja koje se poteglo u okviru štrajka glumaca jeste i upotreba generativne vještačke inteligencije. Koncept po kom bi on mogao da se upotrebljava nije ništa novo. Disney je još pre nekoliko decenija počeo da koristi live-action modele kao osnovu za animacije likova u nekim od svojih najpopularnijih klasika - Pepeljuga, Snežana i sedam patuljaka, Uspavana lepotica, Mala sirena itd. Glumice i glumci su za svoj rad plaćeni jednokratno - u slučaju Marge Champion koja je poslužila kao model za Snježanu, honorar je iznosio samo 10 dolara po danu.
Bloomberg
Koncept ostaje isti - ali sa novim tehnologijama, opasnost da neko bez adekvatne naknade zaradi od tuđeg lika i dela postaje daleko veća. Pre nešto više od 20 godina, animiranje lika kao što je Gollum iz "Lord of the Rings", na osnovu gestikulacije, pokreta i glume Andyja Serkisa, bilo je zahtevan, intenzivan i skup proces. Sada je to daleko lakše - i dok velike zvezde mogu da nastupe iz bolje pregovaračke pozicije da zaštite svoj lik i djelo, za mnoge glumice i glumce to nije moguće.
"Ako radite kao statista na nekom filmu ili video-igrici, tehnologija je sada dovoljno razvijena da studio vaš nastup zabilježi, sačuva i onda koristi vaš lik iznova i iznova. Producenti kažu, uradićemo to samo za jedan projekat, ali zabrinutost dolazi od toga kako je to regulisano ugovorima. A ako ste glumac i neko vas plati jednom za nešto što će bezbroj puta biti korišćeno, vama su praktično oduzeti i prihodi i prilika za nove projekte," kaže Kevin Klowden.
Na Netflixu bi moglo da postane dosadno
Koju god stranu podržava javnost, za gledaoce krajnji ishod je isti ukoliko se dogovor ne postigne. Glavnica filmske i serijske produkcije biće zaustavljena - netaknuti će ostati mahom sapunice na kablovskim mrežama i rijaliti televizija.
Nove sezone zahtevnih popularnih projekata poput "Stranger Things" i "Euphoria" mogle bi da kasne i po par godina. I ne samo to - glumci tokom štrajka neće učestvovati ni u promotivnim događajima ili projektima sa strane - na primjer, glumica Drew Barrymore već je otkazala voditeljski angažman na dodeli filmskih MTV nagrada.
Bloomberg
Prolongiranje procesa pretprodukcije i produkcije ne rezultira samo kašnjenjima - već i manjim brojem projekata unutar industrije.
"Ako odlažete produkciju, možete da izgubite finansiranje ili prave uslove za snimanje. Neke serije ili filmovi biće skrajnuti, jer će oni veći imati prioritet. Neki manji projekti biće otkazani. I kao što kažem, nije stvar samo u pomjeranju rokova - u brojnim slučajevima, prozor vremena za različite produkcije, lokacije, usluge, zatvara se i neće se otvoriti ponovo," kaže Klowden.
Dakle, moglo bi da postane veoma dosadno, ali i skupo - štrajk pisaca iz 2007-2008. koji je trajao tri mjeseca koštao je samo kalifornijsku ekonomiju 2,1 milijarde dolara, a prema Klowdenovim procenama, ovaj bi mogao da dostigne cifru od čak četiri milijarde.
Kako se ovaj štrajk preliva na cjelokupnu ekonomiju i ima li šanse za dogovor između dve strane, pogledajte u intervjuu u videu.
