U svojoj kampanji da izvrši pritisak na elitne američke univerzitete kako bi ih natjerala da sprovedu širok spektar promjena u politici, administracija američkog predsjednika Donalda Trumpa najžešće je udarila na Univerzitet Harvard.
Vlada, predstavljajući svoje poteze kao kampanju protiv antisemitizma na kampusima i u cilju sprovođenja zakona o građanskim pravima, zaprijetila je oduzimanjem akreditacije Harvarda, ukidanjem novca za istraživanja i federalnih ugovora, i pokušala da blokira upis stranih studenata.
Harvard tvrdi da je Trump prekršio njihovu autonomiju i pravo na slobodu govora, dok njegova administracija pokušava da diktira odluke univerziteta o zapošljavanju profesora, akademskim programima i prijemu studenata. Dana 3. septembra, univerzitet je postigao veliku pravnu pobjedu kada je sud presudio da je zamrzavanje federalnog finansiranja istraživanja bilo nezakonito.
Međutim, možda slijedi još veći udarac za najstariji i najbogatiji američki univerzitet. Trump i ministar finansija Scott Bessent izjavili su da će administracija ukinuti Harvardu poreski status koji nalaže da je oslobođen plaćanja poreza. Takođe, zakon "jedan veliki prelijep zakon" (engl. One Big Beautiful Bill Act - OBBBA) koji je Trump potpisao 4. jula, uvodi znatno veće poreze na neto prinose iz fondova privatnih univerziteta. Harvard upozorava da bi ukupni troškovi federalnih mjera protiv univerziteta mogli da dostignu čak milijardu dolara godišnje.
Koji je Trumpov problem sa elitnim univerzitetima
Trump već dugo kritikuje elitne univerzitete, tvrdeći da oni promovišu ideje koje su suprotne američkim vrijednostima i sprovode politike koje krše zakone protiv rasne diskriminacije. Tokom svoje predsjedničke kampanje 2024. godine, Trump je zaprijetio da će koristiti oporezivanje, kazne i tužbe kako bi umanjio "prekomjerno velike privatne fondove" i napisao da će "povratiti naše nekada velike obrazovne institucije od radikalne ljevice i marksističkih manijaka".
Šta Trump konkretno zamjera Harvardu
Trumpova kritika Harvarda uglavnom se fokusira na navodno neadekvatnu borbu uprave univerziteta protiv antisemitizma. Rat između Izraela i palestinske grupe Hamas, koju Sjedinjene Američke Države (SAD) smatraju terorističkom organizacijom, izazvao je proteste na Harvardu i drugim američkim fakultetima. Neki jevrejski studenti i jevrejske organizacije izvan univerziteta tvrde da su ti događaji doveli do rasplamsavanja antisemitizma.
Predsjednik Harvarda Alan Garber preduzeo je neke mjere kao odgovor, uključujući formalno prihvatanje definicije antisemitizma i uvođenje novih obrazovnih programa za studente. Međutim, Trump i drugi konzervativci smatraju da to nije bilo dovoljno da bi se zaštitili jevrejski studenti. Ministarstvo unutrašnje bezbjednosti u saopštenju od 22. maja navelo je da je rukovodstvo Harvarda "stvorilo nesigurno okruženje dozvoljavajući antiameričkim, proterorističkim agitatorima da maltretiraju i fizički napadaju pojedince". Navodi se da su mnogi od tih agitatora bili strani studenti.
Ministarstvo je takođe optužilo rukovodstvo Harvarda za saradnju sa Komunističkom partijom Kine. Republikanski poslanici u Kongresu su 19. maja poslali pismo Garberu zahtijevajući informacije o vezama univerziteta sa kineskom vladom i vojskom, tvrdeći da je Harvard bio domaćin i obučavao pripadnike paravojnih organizacija koje učestvuju u genocidu nad Ujgurima, muslimanskom etničkom grupom.
Koje je mjere Trumpova administracija preduzela protiv Harvarda
U aprilu, administracija je zamrzla više od 2,2 milijarde dolara za istraživanja, zbog navodnih neuspjeha univerziteta u borbi protiv diskriminacije.
U pismu od 11. aprila, administracija je navela niz zahtjeva u vezi sa upravljanjem koje Harvard mora da ispuni kako bi nastavio da prima federalni novac. Ti zahtjevi uključuju: obezbjeđivanje različitosti mišljenja u akademskim odjeljenjima; usvajanje striktno meritokratskih kriterijuma za prijem i zapošljavanje; ukidanje programa za raznolikost, jednakost i inkluziju (engl. diversity, equity and inclusion - DEI); smanjenje uticaja profesora više posvećenih aktivizmu nego nauci; i zabranu upisa stranih studenata, neprijateljski nastrojenih prema američkim vrijednostima.
U maju su uslijedile nove mjere. Trump je objavio da će Harvard izgubiti svoj poreski status, povlasticu koja mu je 2023. godine uštedila najmanje 465 miliona dolara, prema analizi Bloomberg Newsa. Administracija je takođe ukinula sertifikaciju Harvarda za studentske i programe razmjena, čime je onemogućila stranim studentima da pohađaju univerzitet.
Dana 4. juna, Trump je potpisao proklamaciju kojom se stranim državljanima zabranjuje ulazak u SAD radi studiranja na Harvardu. A 9. jula administracija je obavijestila akreditaciono telo da Harvard možda krši zakone protiv diskriminacije.
Kako je Harvard odgovorio
Garber je odbio zahtjeve iz aprila, izjavivši: "Nijedna vlada, bez obzira koja partija je na vlasti, ne bi trebalo da diktira šta privatni univerziteti mogu da predaju, koga da primaju i zapošljavaju, niti koje oblasti studiranja i istraživanja da razvijaju."
Harvard je tužio Trumpovu administraciju zbog obustave federalnog finansiranja. Dana 3. septembra, okružni sudija Allison Burroughs presudila je da je američka vlada nezakonito zamrzla pomoć u iznosu od 2,2 milijarde dolara. Burroughs je rekla da je administracija prekršila pravo Harvarda na slobodu govora, kao i zakone o građanskim pravima i administrativne propise.
Trumpova administracija je, kako je napisala u svojoj presudi od 84 strane, "iskoristila antisemitizam kao dimnu zavjesu za ciljani, ideološki motivisan napad na najuglednije univerzitete u zemlji, i to na način kojim se krši zakon". Fokus na antisemitizam na Harvardu je, prema njenim riječima, u najboljem slučaju bio "proizvoljan, a u najgorem - izgovor".
Harvard je podnio i posebnu tužbu u kojoj navodi da naredba da se odmah prestane sa upisom stranih studenata krši njegovo pravo na pravičan postupak i ne poštuje federalne propise. Sudija Burroughs je usvojila zahtjev univerziteta za privremenu zabranu sprovođenja ove mjere. SAD su uložile žalbu.
Bloomberg
Univerzitet takođe osporava Trumpovu proklamaciju od 4. juna, kojom se zabranjuje ulazak stranih studenata u SAD. Trump tvrdi da je ta mjera preduzeta radi zaštite nacionalne bezbjednosti, ali Harvard u tužbi navodi da predsjednik sprovodi "vladinu osvetu". Sudija Burroughs je donijela još jednu privremenu mjeru zabrane sprovođenja ove uredbe. SAD su uložile žalbu.
Kakav bi bio uticaj zamrzavanja pomoći ako Trumpova administracija pobijedi u žalbenom postupku
Presuda od 3. septembra otvorila je put za ponovno oslobađanje novca Harvardu, ali sudija nije naredila da univerzitet odmah bude isplaćen. Portparolka Bele kuće Liz Huston izjavila je da će administracija uložiti žalbu.
U pismu upućenom zajednici univerziteta u aprilu, predsjednik Garber je napisao da bi posljedice zamrzavanja novca bile "ozbiljne i dugoročne". Naveo je da bi to uticalo na istraživanja u vezi sa dječjim kancerom, multiplom sklerozom, Parkinsonovom i Alchajmerovom bolešću. Prema navodima iz tužbe, zamrzavanje bi takođe negativno uticalo na obrazovanje hiljada postdiplomaca i istraživača u oblastima nauke, tehnologije, medicine i javnog zdravlja.
U prethodnoj akademskoj godini, Harvard je od različitih federalnih agencija, uključujući ministarstva zdravlja i socijalnih službi, odbrane i energetike, primio oko 700 miliona dolara za istraživanja.
Federalno finansirana istraživanja čine 11 odsto prihoda Harvarda│Izvor prihoda univerziteta za fiskalnu godinu koja se završila 30. juna 2024; Izvor: Dokumenta o obveznicama Univerziteta Harvard
Može li Harvard nadoknaditi gubitak iz svog fonda
Harvard raspolaže fondom čija vrijednost premašuje 53 milijarde dolara. Ali, za razliku od običnog bankovnog računa, taj fond nije u potpunosti likvidan. Samo dio fonda se svake godine koristi za finansiranje budžeta univerziteta, dok je veći dio namijenjen za specifične svrhe ili je uložen u nelikvidnu imovinu.
Kakav bi bio uticaj zabrane upisa stranih studenata
Na Harvardu studira oko 6.800 stranih studenata iz više od 140 zemalja, što čini 27 odsto ukupnog broja studenata, u poređenju sa 19,6 odsto iz 2006. godine, prema podacima univerziteta. Ako vlada uspije da sprovede zabranu, gubitak školarina od stranih studenata dodatno bi pritisnuo finansije univerziteta.
Kako Trampova administracija može da blokira upis stranih studenata
Da bi mogle da upisuju strane studente, obrazovne institucije u SAD-u moraju da imaju sertifikaciju kroz studentski i program razmjene (engl. Student and Exchange Visitor Program – SEVP), koji je pod nadležnošću ministarstva unutrašnje bezbjednosti. Cilj te sertifikacije je da se osigura da su i studenti i obrazovne ustanove legitimni.
Institucije moraju da dokažu da imaju adekvatne objekte, finansije i kvalifikovano osoblje. Takođe su dužne da redovno izvještavaju o statusu studenata, promjenama adrese, zaposlenju i drugim podacima. Sertifikacija se obnavlja na svake dvije godine i omogućava školama da izdaju formular koji je potreban stranim studentima za apliciranje za vizu.
Dana 9. jula, ministarstvo unutrašnje bezbjednosti izreklo je sudske pozive zvaničnicima Harvarda, navodeći da je univerzitet "više puta odbijao neformalna traženja potrebnih informacija" za sertifikaciju kroz ovaj program.
Može li predsjednik SAD-a ukinuti poreski status univerzitetu
Prema američkom poreskom zakonu, doprinos Harvarda društvu kroz obrazovanje i istraživanje daje mu pravo na oslobađanje od poreza, uz oko 1.700 drugih univerziteta koji posluju kao neprofitne organizacije.
Dana 2. maja, Trump je na svojoj platformi Truth Social napisao: "Oduzećemo Harvardu poreski status. To im s pravom sljeduje!" Ovu izjavu je dao nakon više nedejlja prijetnji o promjeni poreskog tretmana univerziteta.
Četiri demokratska senatora pozvala su na istragu da bi se utvrdilo da li Trumpovo ciljanje Harvarda krši krivični zakon koji predsjedniku zabranjuje da naređuje poreskoj upravi (engl. Internal Revenue Service - IRS) da sprovodi istrage i revizije protiv pojedinaca i organizacija iz političkih razloga.
Prema pravilima IRS-a, nijedna organizacija ne može izgubiti poreski status dok se ne sprovede detaljna, objektivna revizija i dok ne dobije priliku da se žali na odluku.
Koje su koristi Harvarda od poreskog statusa
Oslobađanje od poreza donosi značajne prednosti univerzitetima poput Harvarda. Donatori mogu da odbiju svoje donacije od poreza, a Harvard svake godine prikupi više od milijardu dolara kroz takve donacije. Takođe, Harvard izdaje obveznice na koje se ne plaća porez na kamatu. Univerzitet ne plaća ni klasične poreze na imovinu za objekte koji se koriste u obrazovne svrhe, već umjesto toga plaća dobrovoljne nadoknade gradovima Kembridž i Boston.
Može li predsjednik SAD-a ukinuti akreditaciju univerzitetu
Trumpova administracija ne prijeti direktnim ukidanjem akreditacije, već je obavijestila organizaciju koja je nadležna za akreditaciju Harvarda, NECHE (engl. New England Commission of Higher Education), da univerzitet možda krši zakone protiv diskriminacije i da ne ispunjava kriterijume za akreditaciju.
Akreditacione organizacije kao što je NECHE su nezavisne i neprofitne i jedine imaju ovlašćenje da ukinu akreditaciju nekoj obrazovnoj ustanovi. Međutim, one same mogu izgubiti priznanje od strane američkog ministarstva obrazovanja, ako ne poštuju federalne standarde. Ukoliko NECHE izgubi to priznanje, više neće moći da potvrdi da univerziteti poput Harvarda imaju pravo na federalnu finansijsku pomoć.
Trump je akreditaciju nazvao svojim "tajnim oružjem", i tokom kampanje obećao da će reformisati sistem, dozvoljavajući osnivanje novih akreditatora koji će uvesti "prave" standarde, poput ukidanja nepotrebnih administrativnih funkcija i zaštite slobode govora.
Administracija je takođe optužila Univerzitet Kolumbija da više ne ispunjava uslove za akreditaciju.
Kako su drugi univerziteti reagovali na Trumpov pritisak
Trumpova administracija zamrzla je novac i drugim elitnim univerzitetima, uključujući Kolumbiju, Braun, Kornel, Nortvestern, Prinston i Pensilvaniju, pozivajući se na nepridržavanje zahtjeva za promjenu politike i navodne neuspjehe u suzbijanju antisemitizma.
Bloomberg
Odgovor Kolumbije bio je znatno drugačiji od Harvarda. Dana 21. marta, Kolumbija je najavila da će prihvatiti zahtjeve administracije i započeti pregovore o vraćanju 400 miliona dolara zamrznute pomoći. Između ostalog, univerzitet je pristao da zabrani nošenje maski tokom protesta, zaposli 36 specijalnih službenika sa ovlašćenjem za hapšenje, i stavi odjeljenje za studije Bliskog istoka, Južne Azije i Afrike pod pojačan nadzor.
Dana 23. jula, Kolumbija je pristala da plati 200 miliona dolara u periodu od tri godine kako bi riješila više istraga o građanskim pravima, čime je otvoren put za povraćaj većine novca i pristup milijardama dolara u budućim grantovima. Takođe su pristali da plate dodatnih 21 milion dolara da bi riješili tvrdnje da su jevrejski profesori i zaposleni bili izloženi diskriminaciji na radnom mjestu nakon napada Hamasa na Izrael u oktobru 2023.
Univerzitet Braun se takođe nagodio sa administracijom. U julu je Braun najavio da će uložiti 50 miliona dolara tokom naredne decenije u programe razvoja radne snage u Rod Ajlendu, preduzeti mjere za poboljšanje studentske klime za jevrejske studente, kao i za poboljšanje studentske klime za jevrejske studente, i revidirati niz politika koje se odnose na rodni identitet. U zamjenu, Trumpova administracija je pristala da odmrzne istraživačko finansiranje i obustavi sve otvorene istrage protiv univerziteta.
Da li bi Harvard mogao da postigne nagodbu sa Trumpovom administracijom
Trump je izjavio da u bilo kakvoj potencijalnoj nagodbi sa Harvardom "ne želi ništa manje od 500 miliona dolara". Ipak, presuda od 3. septembra bi mogla da ojača poziciju Harvarda u eventualnim pregovorima o nagodbi.
Nagodbe koje su postigli Kolumbija i Braun mogli bi da posluže kao model za Harvard i druge univerzitete. Trump je na društvenim mrežama poručio da su slični dogovori sa drugim školama "u pripremi".
.webp){kind=icon}
Trenutno nema komentara za vijest. Ostavite prvi komentar...