Transferne cijene: Ko je obavezan da ih primjenjuje i kolike su kazne

Transferne cijene u Bosni i Hercegovini (BiH) su cijene koje su privredna društva, koja su u sastavu holdinga, grupe ili na drugi način imaju povezana pravna lica, dužna da primjenjuju u transferu dobara i usluga, odnosno stvaranja obaveza, unutar grupe.

Porezni obveznik koji učestvuje u transakciji s povezanim licem mora utvrditi svoju oporezivu dobit na način koji je u skladu s principom "van dohvata ruke".

Nataša Krejić, Senior Partner i advokat iz Advokatske firme Sajić, pojašnjava da princip "van dohvata ruke" predstavlja međunarodni standard kojim se određuje odnos koji ukazuje na to da uslovi postavljeni ili nametnuti između dva lica u njihovim poslovnim ili finansijskim odnosima ne smiju odstupati od uslova u sličnim okolnostima između nezavisnih/nepovezanih lica, u uporedivim transakcijama obavljenim pod uporedivim okolnostima.

"Transakcija između nepovezanih lica je uporediva s transakcijom između povezanih lica kada ne postoje značajne razlike između transakcija koje bi mogle da materijalno utiču na finansijski indikator koji se ispituje u skladu s odgovarajućom metodom za provjeru transfernih cijena ili kada je, uprkos postojanju značajnih razlika, razumnim preciznim prilagođavanjima relevantnog finansijskog indikatora eliminisan efekat takvih razlika", ističe Krejić.

Povezana lica i metode utvrđivanja transfernih cijena defnisani su kroz dva entitetska Zakona o porezu na dobit.

POVEZANA LICA

Prema Zakonu o porezu na dobit Republike Srpske

Jedno lice je povezano s drugim kada to lice učestvuje neposredno ili posredno u upravljanju, kontroli ili kapitalu tog drugog lica, ili kada isto lice ili ista lica učestvuju neposredno ili posredno u upravljanju, kontroli ili kapitalu oba lica.

Lice učestvuje neposredno ili posredno u upravljanju, kontroli ili kapitalu drugog lica kada to lice posjeduje neposredno ili posredno najmanje 25 odsto akcija ili udjela u drugom pravnom licu ili kada to lice ima faktičku mogućnost da kontroliše poslovne odluke drugog lica.

Lice ima faktičku mogućnost kontrole nad poslovnim odlukama drugog lica kada: ima ili kontroliše 25 odsto ili više glasačkih prava u drugom pravnom licu, ima kontrolu nad sastavljanjem odbora direktora drugog pravnog lica, ima pravo na učešće u dobiti drugog lica od 25 odsto ili više, član je porodice (bračni i vanbračni supružnici, djeca i usvojenici, roditelji i usvojioci, braća i sestre, odnosno srodnici u pravoj liniji bez obzira na stepen, u pobočnoj liniji do trećeg stepena, kao i tazbinsko srodstvo do drugog stepena) ili povezano lice sa članom porodice ili na drugi način ima faktičku kontrolu nad poslovnim odlukama drugog lica.

Prema Zakonu o porezu na dobit Federacije BiH

Povezana lica podrazumijevaju bilo koja dva lica ako jedno lice djeluje ili će vjerovatno djelovati u skladu sa smjernicama, zahtjevima, prijedlozima ili željama drugog lica ili ako oba djeluju ili će vjerovatno djelovati u skladu sa smjernicama, zahtjevima, prijedlozima ili željama trećeg lica, bez obzira na to da li su te smjernice, zahtjevi, prijedlozi ili želje saopšteni.

Povezanim licima se smatraju posebno sljedeća lica: bračni i vanbračni drug, potomci usvojenici i potomci usvojenika, roditelji, usvojioci, braća i sestre i njihovi potomci, kao i braća i sestre i roditelji bračnog ili vanbračnog druga, te pravno lice i svako fizičko lice koje posjeduje neposredno ili posredno 25 ili više procenata vrijednosti ili broja dionica ili glasačkih prava u tom pravnom licu, odnosno dva ili više pravnih lica ako jedno fizičko lice ili treće lice posjeduje direktno ili indirektno 25 ili više procenata vrijednosti ili broja dionica ili glasačkih prava u svakom pravnom licu.

METODE UTVRĐIVANJA TRANSFERNIH CIJENA

Krejić navodi da u računovodstvenoj praksi postoji više metoda utvrđivanja transfernih cijena i navodi da su u BiH metode definisane Zakonom o porezu na dobit Republike Srpske i Zakonu o porezu na dobit Federacije BiH.

Prema Zakonu o porezu na dobit Republike Srpske

- metoda uporedive tržišne cijene, po kojoj se cijena, u vezi s izvršenom transakcijom sredstvima ili stvorenom obavezom, upoređuje sa cijenom u tržišnim uslovima za istu ili sličnu transakciju. Ako su mogući upoređivanje i analiza cijena, ova metoda ima prednost nad ostalim metodama;

- metoda neto dobitka, po kojoj se ispituje ostvarena neto dobit na neki osnov, kao što su ukupni troškovi, prihodi od prodaje, imovina ili vlastiti kapital, koju jedno lice ostvaruje u poslovima s jednim ili više povezanih lica;

- metoda trgovačkih cijena, po kojoj se utvrđuje cijena po kojoj se roba nabavljena od povezanih lica prodaje nepovezanim licima. Tako utvrđena cijena umanjuje se za odgovarajuću bruto trgovačku maržu koja se može postići u tržišnim uslovima;

- metoda dodavanja bruto dobiti na troškove, po kojoj se prvo utvrđuju troškovi proizvoda, poluproizvoda ili usluga koje je imalo jedno lice koje je proizvode, poluproizvode ili usluge prodalo drugom povezanom licu. Na tako utvrđene troškove dodaje se odgovarajuća bruto dobit koja se može ostvariti u tržišnim uslovima. Dobijeni iznos je cijena po kojoj su proizvodi, poluproizvodi ili usluge mogli biti nabavljeni od nepovezanog lica;

- metoda podjele dobiti, po kojoj se eliminišu efekti posebnih uslova na dobit između povezanih lica. Eliminacija efekata odnosi se na utvrđivanje podjele dobiti koju bi nepovezano lice ostvarilo učešćem u jednoj ili više transakcija. Po metodi podjele dobiti, najprije se utvrđuje podjela dobiti između povezanih lica u jednoj ili više poslovnih transakcija u kojima ta lica učestvuju. Zatim se utvrđuje podjela dobiti koja bi se ostvarila među nepovezanim licima u uslovima slobodne konkurencije.

Prema Zakonu o porezu na dobit Federacije BiH

- metoda uporedivih nekontrolisanih cijena, po kojoj se cijena imovine, prava ili usluga prodatih, kupljenih ili prenesenih u kontrolisanoj transakciji upoređuje sa cijenom imovine, prava ili usluga prodatih odnosno kupljenih u uporedivoj nekontrolisanoj transakciji u uporedivim uslovima i okolnostima;

- metoda cijene uvećane za uobičajenu zaradu, po kojoj se trošak dobavljača (testirana strana), uvećava za odgovarajuću uobičajenu zaradu (razliku u cijeni ili maržu) s ciljem sticanja odgovarajuće dobiti, a uzimajući u obzir funkcije koje se vrše, rizike koji se preuzimaju, imovinu koja se koristi u datoj transakciji;

- metoda preprodajne cijene, u kojoj se preprodajna cijena (cijena po kojoj je proizvod koji je kupljen od povezanog lica dalje preprodan nepovezanom licu) umanjuje za odgovarajuću bruto maržu koja predstavlja iznos kojim bi preprodavač mogao pokriti svoju prodaju i druge operativne troškove te ostvariti odgovarajuću dobit srazmjerno preuzetim funkcijama i rizicima.

- metoda podjele dobiti, temelji se na pretpostavci da se kombinovana dobit u kontrolisanoj transakciji treba podijeliti između povezanih lica koja učestvuju u toj transakciji prema izvršenim funkcijama;

- metoda transakcijske neto marže, gdje se upoređuju neto profitna marža koju društvo ostvaruje u transakcijama s povezanim licima s neto profitnim maržama koje su ostvarene u sličnim transakcijama s nepovezanim licima.

Ilustracija (Depositphotos)

 

KO SU OBVEZNICI IZRADE STUDIJA TRANSFERNIH CIJENA

Prema zakonu o porezu na dobit Republike Srpske, svaki poreski obveznik koji ima transakcije s povezanim licima je obveznik izrade studija transfernih cijena.

"Poreski obveznik koji ima kontrolisane transakcije dužan je da u vrijeme podnošenja godišnje poreske prijave poreza na dobit posjeduje dokumentaciju o transfernim cijenama koja sadrži dovoljno podataka i analize na osnovu kojih se može utvrditi da su uslovi transakcija s povezanim licima u skladu s principom 'van dohvata ruke'", navodi Krejić.

Ako ukupan iznos kontrolisanih transakcija (uključujući kredite i zajmove) poreskog obveznika u RS u poreskoj godini prelazi 700.000 KM, poreski obveznik ima obavezu da podnese Poreskoj upravi godišnju prijavu kontrolisanih transakcija.

I prema Zakonu o porezu na dobit Federacije BiH, svaki poreski obveznik koji ima transakcije s povezanim licima obveznik je izrade studija transfernih cijena.

"Porezni obveznici dužni su u vrijeme podnošenja poreske prijave poreza na dobit dostaviti i  Izvještaj o transfernim cijenama, koji minimalno treba sadržavati podatke o organizacionoj strukturi i pregled poslovanja grupe povezanih lica kojoj pripada obveznik, analizi djelatnosti poreznog obveznika, funkcionalnoj analizi, izboru metoda transferne cijene, i zaključak", ističe Krejić.

Ako ukupan iznos kontrolisanih transakcija (uključujući kredite i zajmove) poreskog obveznika u FBiH u poreskoj godini prelazi 500.000 KM, poreski obveznik ima obavezu da podnese Poreskoj upravi godišnju prijavu kontrolisanih transakcija.

U FBIH UTVRĐENE OBAVEZE OD OKO TRI MILIONA KM, U RS EFEKTI NAKON NOVE GODINE

Poreska uprava Federacije BiH tvrdi da u okviru svakog inspekcijskog nadzora u segmentu kontrole obračuna, prijave i uplate poreza na dobit vrši provjere i po pitanju transfernih cijena.

"U inspekcijskom nadzoru svakog poreskog obveznika koji je proveden u toku ove i svih prethodnih godina vršila se kontrola poslovanja između povezanih lica, odnosno je li porezni obveznik koji učestvuje u transakciji s povezanim licem utvrdio svoju oporezivu dobit u skladu s principom 'van dohvata ruke'", kažu u Poreskoj upravi FBiH za Bloomberg Adriju.

Dodaju da je poreski obveznik koji učestvuje u transakcijama s povezanim licima dužan u trenutku podnošenja svoje poreske prijave imati dokumentaciju o transfernim cijenama koja sadrži dovoljno informacija i analizu da se potvrdi da su uslovi njegovih transakcija s povezanim licima u skladu s principom 'van dohvata ruke'.

Ako se u postupku inspekcijskog nadzora utvrdi da poreski obveznik nije sačinio elaborat o transfernim cijenama, Poreska uprava FBiH izdaje prekršajne naloge.

Ako porezni obveznik ne posjeduje dokumentaciju o transfernim cijenama te je ne dostavi inspektorima u postupku inspekcijskog nadzora na njihov zahtjev, izriču se novčane kazne u iznosu od 3.000 KM do 100.000 KM za pravno lice i u iznosu od 2.500 KM do 10.000 KM za odgovorno lice u pravnom licu.

"U 2024. godini Poreska uprava Federacije BiH je u 25 inspekcijskih nadzora utvrdila poreske obaveze u vezi s transfernim cijenama, u iznosu oko tri miliona KM. Prekršajni nalozi su izdavani u svim inspekcijskim nadzorima gdje su utvrđene dodatne obaveze u vezi s transfernim cijenama", naglašavaju u Poreskoj upravi FBiH.

Kontrole poslovanja između povezanih lica provodile su se i u prethodnim godinama i u svim slučajevima u kojima su se utvrđivale nepravilnosti Poreska uprava Federacije BiH je izdavala prekršajne naloge, odnosno izricala novčane kazne.

Inspektori Poreske uprave Republike Srpske, u sklopu redovnih terenskih kontrola, a u dijelu kontrole prijavljivanja poreske obaveze poreza na dobit, dužni da izvrše i kontrolu postupanja obveznika po odredbama koje definišu transferne cijene u Zakonu o porezu na dobit, te odredbama iz Pravilnika o transfernim cijenama i metodama za njihovo utvrđivanje.

"To konkretno znači da se ne vrši zasebna kontrola transfernih cijena, već se kontrole transfernih cijena vrše u okviru redovnih terenskih kontrola poreskih obveznika. Takođe, radi pojašnjenja, treba istaći i da se efekat kontrole transfernih cijena ne iskazuje zasebno u utvrđujućoj obavezi poreza na dobit", rekao je Goran Maričić, direktor Poreske uprave RS, za Bloomberg Adriju.

U skladu s tim, inspektori su dužni da u svim redovnim kontrolama u kojima se utvrde transakcije između povezanih lica provjere da li su poreski obveznici podnijeli godišnju prijavu kontrolisanih transakcija, da li posjeduju dokumentaciju o transfernim cijenama.

Takođe, inspektori su dužni da provjere i da li su zaključci obveznika o usklađenosti povezanih transakcija po principu van dohvata ruke odgovarajući, da li postoje rizici odliva poreske osnovice, te da utvrde eventualno postupanje suprotno zakonu i podzakonskom aktu i da li postoji potreba za dodatnim radom na kontroli transfernih cijena.

"Odjeljenje za kontrolu velikih poreskih obveznika je, u skladu s tim, u periodu januar-oktobar 2024. godine, u 57 postupaka redovne terenske kontrole kao predmet kontrole imalo i postupanje obveznika po odredbama Zakona o porezu na dobit, te odredbama iz Pravilnika o transfernim cijenama i metodama za njihovo utvrđivanje. Iako su kod tog broja obveznika prilikom redovnih terenskih kontrola konstatovane transakcije između povezanih lica, ni u jednom postupku nije zahtijevan dodatni rad na kontroli transfernih cijena", ističe Maričić.

Inače, izvještaji o efektima ovih postupaka, koji se odnose na kontrole transfernih cijena, sačinjavaju se nakon završetka poreske godine.

 

Trenutno nema komentara za vijest. Ostavite prvi komentar...

Ostavi komentar