.webp){kind=icon}
Povećane cijene u opštoj inflatornoj atmosferi, veća turistička ponuda i oporavak tražnje poslije pandemije doveli su do toga da Srbija zabilježi najveći rast u ovoj industriji u regionu 2022. godine dok je hrvatski turizam i dalje dominantan kada se gleda ukupan udio u noćenjima, pokazuje izveštaj koji su sastavili analitičari Bloomberg Adrije.
Složena godišnja stopa rasta (CAGR) u noćenjima porasla je prošle godine za 7,2 odsto, najviše zbog sve većeg upliva Rusa u Srbiju posle početka rata u Ukrajini kao i zbog rasta poslovnog i konferencijskog turizma. Srbiju prati Bosna i Hercegovina sa CAGR od 4,3 odsto.
U poređenju sa 2019. godinom, turistička noćenja su se oporavila u Sloveniji i Hrvatskoj, vrativši se na tadašnje nivoe. Ipak, Srbija je značajno nadmašila broj noćenja iz pred pandemijske godine i to uz rast noćenja od 21,8 odsto, pokazuju podaci koji su prikupili analitičari Bloomberg Adrije. S druge strane, Bosna i Hercegovina i Sjeverna Makedonija još uvijek nisu povratile broj noćenja iz 2019. godine.
U jeku inflacije na cijelom kontinentu, porasli su i prihodi od stranih turista – u prosjeku je rast prihoda u regionu iznosio 30 odsto na godišnjem nivou 2022. godine. Istovremeno, u regionu je zabilježena prosječna inflacija od 12,5 odsto.
Rast prihoda posebno je bio primjetan u Srbiji, upravo zbog velikog rasta broja noćenja u kombinaciji sa inflacijom. Tako su prihodi u turizmu u Srbiji porasli za 55 odsto prošle godine u poređenju sa 2021. i čak 72,3 odsto u odnosu na 2019.
Pritom, mora se uzeti u obzir kasniji stadijum razvoja hrvatskog sektora turizma, koji je zahvaljujući dugoj jadranskoj obali ubjedljivo najjači u regionu. Naime, hrvatski turizam činio je 65 odsto ukupnih noćenja (105 miliona noćenja) i 78 odsto ukupnih prihoda cijelog regiona u 2022. godini sa 13,1 milijardom prihoda.
Regionalni igrači
Najveće kompanije u sektoru turizma su 2022. zabilježile prve ozbiljnije znake oporavke od pandemije. Medijalni rast prodaje povećan je za skoro 77 odsto u odnosu na prethodnu godinu, pri čemu su srpske kompanije Delta Hospitality i MK Mountain Resort zablježile najveći rast prodaje, navodi se u analizi.
Promo / MK Group
"Turističke kompanije su prihvatile inflaciju u svojim strategijama određivanja cijena, zajedno sa podizanjem kategorizacije smeštaja i povećanim brojem dolazaka turista, što je rezultiralo visokim dvocifrenim rastom prodaje," napominju analitičari Bloomberg Adrije.
Uprkos impresivnom rastu prodaje, nivoi profitabilnosti, mjereni EBITDA i EBIT maržom, zabilježili su značajan pad u 2022. u poređenju sa periodom prije pandemije. Prosječna i srednja EBITDA marža su se smanjile za otprilike pet procentnih poena u 2022. Ovaj pritisak na marže nije prvenstveno bio posljedica troškova zaposlenih, jer su rasli sporije od prodaje, već kombinacija faktora uključujući većim cijenama radne snage, troškova energije, hrane, održavanja itd.
Tokom protekle četiri godine, turistička industrija je zabilježila značajne investicije, od ukupno 680,5 miliona evra. Četiri hrvatske kompanije prednjačile su u ovim investicijama, a Valamar je ubjedljivo prvi sa investicijama vrednim 263 miliona evra.
"Uprkos izazovima kao što su visoki troškovi u gradnje nekretnina, nedostatak radne snage, kovid i inflacija, turističke kompanije uspjele su da održe stabilan bilans stanja. Prosječan odnos duga i imovine na cijeloj listi iznosi uglavnom 48 odsto što je podržano vladinim subvencijama dobijenim tokom perioda kovida," navodi se u analizi.
Očekuje se dalje da će hrvatska Maistra uložiti oko 250 miliona evra u turizam u naredne tri godine, iako su u prethodne dvije godine smanjili tempo investicija, baš kao i Valamar i Plava Laguna. S druge strane Arena Hospitality Group, takođe hrvatska kompanija, ubrzala je tempo investiranja kroz kupovine hotela u Beogradu, Puli i austrijskom skijalištu Nasfeld.
Pitanje radne snage
Pinoy 385
Rast plata u sektoru smještaja nadmašio je rast opšteg nivoa plata, podstaknut snažnim oporavkom turizma, nedostatkom radne snage i inflacijom. Uprkos ovom rastu, plate u sektoru turizma, posebno za pomoćno osoblje, ostale su relativno niske. U prosjeku, plate za smještaj u Adria regionu bile su samo 77 odsto ukupnog prosjeka, iako je to predstavljalo blagi napredak u odnosu na 2021.
Hrvatska se istakla kao najveći poslodavac u sektoru smještaja sa šest odsto udjela u ukupnoj radnoj snazi. Druge zemlje u regionu imale su otprilike jedan odsto svoje radne snage zaposlene u smještaju, što je u skladu sa prosjekom EU27. Adria region je zabilježio rast zaposlenosti u smještaju od 1,4 odsto u 2022. godini, a snažniji rast zabilježen je u Sloveniji i Srbiji zbog sektora velnes i zimskog turizma.
