.webp){kind=icon}
Sredinom 19. vijeka prvi transatlantski telegrafski kabl povezao je dva kontinenta – evropski i sjevernoamerički. Svijet se ubrzano razvijao, pa i u duhu progresa konektovao, a pored željeznica koje su krenule da špartaju Evropu, dno okeana bilo je po prvi put počašćeno prisustvom telekomunikacionih kablova. Tada se pod svijetom naravno mislilo na Evropu, ona jeste bila centar naučnog progresa, iz koga su iznikle sve bazične političke i ekonomske teorije današnjice. Od tada, poimanje svijeta se proširilo, a njegovo središte više nije smješteno u Evropi. Centar se izmjestio u Sjedinjene Američke Države, a u međuvremenu se pojavio novi perspektivni kandidat za tu poziciju – azijski Daleki istok.
Trka između Dalekog istoka i nama Dalekog, prekookeanskog, zapada nije započela sa Kinom. Sjećamo se američkog straha iz 1980-ih da će Japan preuzeti vodeću ulogu u domenu razvoja i proizvodnje elektronike i automobila. Ipak, Japan nije izdržao konkurenciju i kroz deceniju je dospio u sopstvenu krizu postepenog i sporog razvoja.
Podrazumijeva se da Kina predstavlja još veći izazov, jer ima znatno više potencijala od demografskih, preko resursnih, do geopolitičkih. Pisali smo o žustroj konkurenciji u domenu visoke tehnologije, tačnije industrije kompjuterskih mikročipova i kako SAD okupljaju transkontinentalnu koaliciju sa ciljem da se ograniči rast Kine u datoj sferi.
Nadmetanje dva titana se tu ne završava. Na pomolu je nova bitka i ona se, vjerovali ili ne, vodi na dnu mora. Uredu, slična bitka se vodila sa Rusijom oko energetske infrastrukture, tačnije oko izgradnje Sjevernih tokova, gasovoda koji više ne prenose nijedan kubik ovog vrijednog energenta od Rusije do Njemačke. Slična u tom smislu da se odigravala oko podvodne infrastrukture. Sada o gasovodima nije riječ, već o podvodnim kablovima za prenos velikog obima podataka, podjednako važnih za savremeni digitalizovani svijet, kao što su telegrafski kablovi bili za industrijski.
U sukobu učestvuju dvije firme, ali i dvije države, u različitim kapacitetima. To su američka privatna kompanija SubCom LLC i kinesko državno preduzeće HMN Technologies Co Ltd. Po prirodi stvari, nema privatnih kineskih kompanija, to ne dozvoljava samo politekonomski ustrojstvo Narodne Republike Kine. Međutim, i američka kompanija, iako privatna, dobila je diplomatsku podršku State Departmenta, jer je Bidenova administracija u ovom korporativnom nadmetanju uvidjela američki državni interes.
Radi se o tenderu za polaganje podvodnog kabla za prenos velikog obima podataka pod skraćenim nazivom SeaMeWe-6, koji u stvari predstavlja regione koje povezuje – Jugoistočnu Aziju, Bliski istok i Zapadnu Evropu, broj naravno označava da to nije niti prvi, niti jedini kabl takve namjene, ali, po logici stvari, svaki dodatni kabl ove vrste predstavlja tehnološki iskorak i nadmašuje prethodne.
Depositphotos
Ovaj projekat je vrijedan nekih 600 miliona dolara, što na prvi pogled, u svijetu gde finansijske špekulacije kreiraju mnogostruko veće obrte virtualnog kapitala, i ne zvuči impozantno. Naravno, sama cifra nije nešto što će ostaviti bitan trag ni na američkoj, ni na kineskoj ekonomiji, činjenica da je u osvajanje projekta bilo uključen proces lobiranja, koji je obuhvatao čitav niz zemalja od Singapura do Francuske je ono što je važno.
Sam projekat polaganja kabla treba da bude završen do 2025. godine, ali je još zanimljivi datum kada se vodila bitka oko tendera. Kineska kompanija trebalo je da bude pobjednik tendera 2020. godine, uzimajući u obzir da je izašla sa povoljnijom ponudom od američke, pa ipak, Bijela kuća objavljuje zvanični dokument 2022. godine u kome piše da je potpomogla svoju kompaniju da ugrabi dati projekat polaganja kabla.
Dakle, ne radi se o spekulacijama, SAD jesu iskoristile svoj uticaj da iz datog projekta izguraju kinesko državno preduzeće. Zašto? Ne samo zbog novca, SubCom je kompanija koja je u bukvalnom smislu premrežila planetu Zemlju. Jedan kabl manje ili više u njihovom poslovnom portfoliju ne pravi bog zna kakvu razliku. Stvar je u tome da oko 400 već položenih kablova za prenos podataka širom svijeta imaju gotovo stoprocentan udio u razmjeni svakovrsnih podataka od jednog kontinenta do drugog. Ona strana koja polaže kablove, može u teoriji ne samo kontrolisati njihov protok, već i presretati informacije.
Možemo razumjeti strah Washingtona oko toga da Peking preuzme vođstvo u ovako osjetljivom tehnološkom i infrastrukturnom polju. Ipak, zanimljivosti se ne završavaju na prostoj činjenici da SAD nastoje da ne dopuste totalitarnoj Kini pristup svjetskim podacima. Baš u nadmetanju za ovaj projekat, kineske kompanije su uspjele da u konzorcijum koji je sakupio sredstva za projekat privuku i Microsoft korporaciju.
Dakle, uz nekolicinu kineskih tehnoloških kompanija i Microsoft se uključio u ovaj projekat, koji je sve samo ne isključivo infrastrukturni. Još jedan pokazatelj kako multinacionalne korporacije stavljaju profit iznad geopolitičkih interesa čak i SAD. Washington je slično reagovao i u prethodnim projektima u koje su bile uključene kineske kompanije, a u nekim od njih su učestvovale i megakorporacije poput Googlea, Amazona i Mete, na isti način kao Microsoft sada. Neki od tih projekata su već bili u fazi realizacije, kada su prekinuti.
Bloomberg
Kako polako ulazimo jedan sasvim novi po formatu Hladni rat, ovakvi sukobi će biti učestaliji. Države koje se nalaze između SAD i Kine naći će se pod sve većim pritiskom, a ista sudbina će zadesiti i međunarodne kompanije. Kao što možemo vidjeti, čitav proces se odvija potpuno van konteksta rusko-ukrajinskog rata, koji niti je započeo ovo nadmetanje, niti će ga završiti. Bitnu ulogu u svemu će imati Evropa, zato se evropski zvaničnici smjenjuju u zvaničnim posjetama Kini.
Evrokomesarka von der Leyen, francuski predsjednik Macron i njemačka ministarka spoljnih poslova Annalena Baerbock, doputovali su u Peking u veoma kratkom vremenskom rasponu tokom aprila. Evropa iscrtava jasne crvene linije za Kinu – naoružavanje Rusije i invaziju na Tajvan, ali odašilje signale da nije spremna na prekid ekonomskih odnosa sve dok su te crvene linije poštovane. Ostaje pitanje – da li Kina i SAD neminovno klize ka otvorenom sukobu, jer i jedna i druga strana tumače međusobne poteze kao eskalaciju ili će biti moguće zadržati sukob na kontrolisanom nivou?
Nažalost, prva opcija je trenutno izglednija, a nepoznat je vremenski rok u kome će se kaskada događaja odigrati.
Komentar ne odražava nužno mišljenje i stavove uredništva Bloomberg Adrije i njenih vlasnika.
