Premier liga i nekoliko superklubova: Kako je srušen mit o 5 najjačih liga Evrope

Godinama se evropski fudbal dijelio na "pet najjačih liga" (Englesku, Španiju, Italiju, Njemačku i Francusku) i to je bio analitički okvir, uvriježena kategorija u kojoj se mjerila moć tržišta, privlačnost zvijezda i vrijednost TV prava. Međutim, ljeto 2025. pokazalo je da ta podjela više nema smisla.

Današnja arhitektura evropskog fudbala izgleda sasvim drugačije, postoji Premier liga i nekoliko usamljenih super-klubova izvan nje. Sve ostalo je sekundarno.

Transferni rok ponudio je najjasniji dokaz. Dok su engleski klubovi u zbiru potrošili više od tri milijarde funti, devet od deset najvećih kupaca na kontinentu došlo je upravo iz Premier lige. Njemačka, Španija i Italija i dalje stvaraju talente i povremeno naprave veliki posao, ali razlika u finansijskom kapacitetu je toliko izražena da priča o "Top 5" ligama zvuči kao relikt prošlosti.

Engleska dominacija u brojkama

Premier liga ne samo da je potrošila najviše, već je i po neto bilansu ostavila ostatak Evrope daleko iza sebe. Neto potrošnja engleskih klubova prešla je milijardu i po eura, dok su Italija i Španija jedva završile s blagim plusom ili minusom, a Bundesliga i Ligue 1 zapravo bilježe neto izvoz talenta.

Čak i Championship, engleska druga liga, izdvojio je oko 200 miliona funti, što je više od cjelokupne potrošnje mnogih respektabilnih liga. Ta činjenica najbolje oslikava dubinu tržišta. U Engleskoj su i klubovi sredine tabele ili iz drugog ranga kupovno jači od prosjeka njemačkih ili talijanskih prvoligaša.

Najveći transfer ljeta, prelazak Alexandera Isaka iz Newcastlea u Manchester City za 125 miliona funti, ostao je unutar iste lige. Kada i najveći poslovi kruže unutar nacionalnog prvenstva, postaje jasno da je Engleska sama sebi konkurencija.

Superklubovi izvan Engleske

Naravno, postoje izuzeci. Bayern München, Real Madrid, Barcelona i Paris Saint-Germain i dalje su globalne marke koje privlače pažnju, komercijalne ugovore i osvoje Ligu prvaka. Ali to su usamljeni vrhovi. Njihove lige kao cjeline ne prate tempo.

Barcelona je ovog ljeta po potrošnji završila tek oko 80. mjesta u Evropi, iza klubova srednje klase iz Premier lige. Real Madrid će i dalje uspijevati dovesti superzvijezde, ali je u okruženju gdje velika većina španskih timova mora prodavati da bi kupila. Bayern je ostao vjeran njemačkom modelu, racionalnom, ali restriktivnom i praktično je usamljeni kupac u ligi koja uglavnom proizvodi talente za Englesku. PSG je simbol luksuza, ali i on je počeo gubiti igrače prema Engleskoj.

Drugim riječima: da, postoje klubovi koji mogu konkurirati Liverpoolu, Arsenalu ili Cityju na travnjaku. No kada se makne reflektor s jednog ili dva vrha, čitava ligaška struktura ostaje finansijski inferiorna.

Lanci snabdijevanja i novi poredak

Još jedan fenomen koji pokazuje asimetriju je multi-club ownership. Konzorciji iz Engleske i SAD-a koriste manje lige kao "pipeline" za vlastite gigante. Primjer je BlueCo, vlasnik Chelseaja i Strasbourga, koji kupuje mlade talente u Francuskoj i zatim ih prebacuje u London. Ligue 1, umjesto da bude konkurentska liga, odavno je već samo inkubator. 

Slična dinamika važi i za Nizozemsku, Portugal ili Belgiju, lige koje su uvijek bile razvojne, ali danas to čine još brže i pod kontrolom vlasnika vezanih uz Premier ligu. Dok su u prošlosti Serie A ili La Liga znale odvući najveće zvijezde, sada se i one sve češće nalaze u ulozi "prodajnih" takmičenja.

Prihodi kao korijen razlike

Transferni rok samo je simptom. Uzrok leži u prihodima. Premier liga godišnje zarađuje više od sedam milijardi eura, gotovo dvostruko više nego La Liga ili Bundesliga. TV prava prodaju se globalno, na tržištima od Azije do SAD-a, dok je ostalim ligama horizont gotovo isključivo domaći.

Kad se taj prihod pretoči u platežne kapacitete i kapitalna ulaganja, rezultat je logičan: Engleska dominira svakim rokom. Ostatak Evrope povremeno zadrži poneku zvijezdu, ali sistemski zaostaje.

Nova arhitektura evropskog fudbala može se opisati jednostavnom formulom, Premier liga kao jedina prava "liga moći", uz četiri globalna brenda koji izvan nje opstaju zahvaljujući vlastitoj veličini i tradiciji. "Top 5" kao koncept više nema smisla.

Za analizu tržišta, za praćenje kapitala i za predviđanje kretanja igrača, današnja mapa je EPL plus Real, Barça, Bayern i PSG. Sve ostalo su manje ili veće otkupne stanice na putu prema Engleskoj.