.webp){kind=icon}
Jačanjem cjenovne konkurentnosti energije iz vjetra i sunca, i posljedično, slabljenjem podrške države kroz napuštanje subvencionisanih šema (npr. FIT tarifa), korporativni PPA ugovori (engl. power purchase agreements) polako dobijaju centralnu ulogu u razvoju obnovljivih izvora energije.
Ovi ugovori se zaključuju direktno između proizvođača električne energije iz obnovljivih izvora i potrošača te energije. Njihov dugoročni karakter (obično na period od oko 10 godina) omogućava proizvođaču bolje predviđanje prodaje i rezultata, te olakšava finansiranje projekta, a korisniku (kompaniji) omogućava jednostavnije finansijsko planiranje i zaštitu od tržišne volatilnosti (stabilnost troškova putem ugovaranja fiksne cijene) ali još važnije, omogućava ozelenjavanje biznisa, odnosno dekarbonizaciju poslovanja.
Tržište korporativnih PPA je raslo po ponderisanoj godišnjoj stopi od 39 odsto u proteklih 10 godina, što ukazuje na uticaj koji su imali na rast kapaciteta iz vjetra i sunca. U 2023. godini, korporativni PPA ugovori su dostigli novi rekord sa 46GW novougovorenih kapaciteta globalno, što predstavlja za 12 odsto viši nivo od ugovora zaključenih u 2022, a rast se najviše duguje rastu na evropskom tržištu.
Novougovoreni volumeni u EMEA regionu (Evropa, Bliski istok i Afrika) su iznosili 15,4GW, što je za skoro 75 odsto više u odnosu na prošlogodišnji nivo, iako značajnim dijelom podstaknuto energetskom krizom (izazvano geopolitičkom nestabilnosti).
U Evropi, rast instaliranih solarnih kapaciteta u 2023. godini je znatno nadmašio rast instaliranih vjetro kapaciteta (54GW novoinstaliranih solarnih kapaciteta u odnosu na 16,8GW novoinstaliranih vjetro kapaciteta), pa i ne čudi da je u strukturi PPA ugovora značajan primat pripao solarima.
U 2024. godini EMEA region na čelu s Evropom ponovo je najaktivniji region sa 5GW potpisanih novih ugovora od početka godine.
Bloomberg
Najveći korisnici PPA ugovora su tehnološke kompanije, odnosno giganti kao što su Amazon, Google, Meta i Microsoft. Amazon je u 2023. godini potpisao najveći ugovor do sada, od čak 8,8GW i dostigao ukupan kapacitet od 33,6GW energije iz obnovljivih izvora putem korporativnih PPA ugovora.
Već četvrtu godinu zaredom Amazon se pojavljuje kao najveći pojedinačni korporativni ugovarač PPA ugovora. Sljedeći najveći korisnici predstavljaju kompanije iz sektora bazičnih materijala (Rio Tinto ili LyondellBasel) i sektora proizvoda široke potrošnje (Nestle, Heineken, AB InBev, itd.), kako bi kao visokoenergetski intenzivne industrije mogle bolje da upravljaju troškovima, kao i da smanje svoj karbonski otisak.
Ikea je takođe jedan od dobrih primjera, s nizom zaključenih PPA ugovora o snabdijevanju strujom (radnje i poslovnice) iz solarnih i vjetro kapaciteta širom Evrope (Poljska, Njemačka, Španija, Holandija, Irska, Belgija), i aktivno radi na daljnjem proširenju na ostalim tržištima.
Tržište korporativnih ugovora u Adria regionu je u nastanku, sa tek nekoliko potpisanih do sada. U Srbiji, prvi korporativni ugovor je potpisan između MK Group i Alfi renewables s jedne strane, koji su zajednički učestvovali na izgradnji vjetroparka Krivača, koji je nedavno pušten u rad, s ukupnim kapacitetom od 105,6MW, i sa švajcarskim proizvođačem i trgovcem električnom energijom Axpo na drugoj strani.
Tokom 2023. godine Axpo je ugovorio još dva PPA ugovora u Adria regionu. Sa Taaleri energia i Encro ugovoren je dugoročni otkup struje koja će biti proizvedena u vjetroparku Zadar Kunovac u Hrvatskoj (trenutno u izgradnji, snaga 111MW) i ugovor o snabdijevanju zelenom energijom (ovog puta kao dobavljač) sa slovenačkim industrijskim proizvođačem - Kolektor grupom. U oba slučaja, dogovoreni period otkupa je 10 godina.
U Hrvatskoj, prvi korporativni PPA je dogovoren između Professio Energia i Hrvatskog Telekoma, o godišnjem snabdijevanju strujom od 50GWh iz vjetroparka na lokaciji Mazin Gračac, koji tek treba da bude izgrađen. Inače, Professio Energia posjeduje ukupno pet vjetroparkova od kojih dva posluju u okviru FIT sistema, a tri su tokom 2022. godine napustila FIT sistem (prodaja struje dogovorena sa Danske Commodities). Potpisivanje korporativnog PPA će omogućiti kompaniji daljnje širenje proizvodnog portfolia i prodajnog miksa, a samim tim i veću otpornost na nestabilne cijene energije. Pored prodaje struje na spot tržištu, kao i putem feed-in tarifa (FIT), prodaja struje iz novih kapaciteta će biti isporučena direktno korisniku (kupcu), po unaprijed dogovorenoj cijeni.
Zeleni targeti koje postavljaju kompanije daju jasnu trajektoriju budućeg razvoja ovog segmenta tržišta. Čak 450 najvećih globalnih igrača (koji imaju i značajne proizvodne i prodajne kapacitete i u Adria regionu, poput pivara Carlsberg, AB InBev, Heineken) do sada se pridružilo inicijativi RE100, čime su se obavezali na dostizanje 100 odsto karbonske neutralnosti.
Ove kompanije su zasad uspjele da pokriju oko 50 odsto svojih potreba za električnom energijom iz zelenih izvora, što ukazuje na to da ostaje ogroman prostor (oko 100GW do 2030. godine) koji treba biti pokriven, dajući izvrsnu osnovu za daljnji rast korporativnih ugovora.
