.webp){kind=icon}
Ukupno zaduženje Republike Srpske po neotplaćenim glavnicama inostranih kredita i obveznica emitovanih na međunarodnom tržištu na kraju 2022. godine iznosilo je 4,2 milijarde maraka, od čega je u prvom polugodištu ove godine otplaćeno 529,38 miliona KM.
Ukupno plaćena glavnica iznosi 476,96 miliona KM ili 90 odsto od ukupno servisiranog duga, a servisni troškovi, kamata, komisiona provizija i troškovi ino-banke iznose 52,41 milion KM ili 10 odsto od ukupno servisiranog duga, navedeno je u Konsolidovanom izvještaju o izvršenju Budžeta RS za prvu polovinu ove godine.
Izvještaj će biti pred poslanicima Narodne skupštine Republike Srpske na sjednici koja počinje 2. novembra.
Iz Vlade RS navode da se iznos plaćene glavnice od 476,96 miliona KM odnosi na glavnicu po "starim" i "novim" kreditima i predstavlja izvršenje od 138 odsto u odnosu na Budžet za šest mjeseci 2023. godine za ove namjene, odnosno 99 odsto u odnosu na operativni budžet.
S druge strane, iznos plaćenih servisnih troškova, kamate, komisione provizije i troškova ino-banke od 52,41 milion KM odnosi se na plaćenu kamatu i troškove ino-banke po "starim" kreditima, te plaćene servisne troškove, kamatu, komisionu proviziju i troškove ino-banke po "novim" kreditima i predstavlja izvršenje od 63 odsto u odnosu na Budžet za šest mjeseci, odnosno 90 odsto u odnosu na operativni budžet.
Kategorija "novih" kredita odnosi se na dug po osnovu ino kredita koji je nastao 14. 12. 1995. godine i kasnije i obuhvata kredite za podršku budžetu i za investicione projekte.
Unutrašnji dug
Projektovani unutrašnji dug Republike Srpske iznosi 1,55 milijardi KM. Od navedenog iznosa za isplatu u gotovini
planirano je 249,7 miliona KM, a emisijom obveznica planirano je izmirenje u iznosu od 1,30 milijardi KM. Stanje projektovanog unutrašnjeg duga RS na kraju juna ove godine iznosi 460,6 miliona KM.
U prvoj polovini godine izvršene su četiri emisije trezorskih zapisa u nominalnoj vrijednosti od 115,5 miliona KM i sve dospijevaju u 2023. godini, a na kraju juna stanje duga po osnovu trezorskih zapisa iznosilo je 115,5 miliona KM.
Izvršene su i četiri emisije obveznica javnom ponudom u nominalnoj vrijednosti od 310,9 miliona KM, a na kraju juna stanje duga po osnovu emitovanih obveznica bilo je 1,44 milijarde KM.
U prvom polugodištu nije bilo novih kreditnih zaduženja Republike Srpske kod domaćih banaka. Stanje duga po osnovu domaćih kredita bilo je 108,2 miliona KM.
Na ime garancije Republike Srpske za kreditno zaduženje kompanije "Nikola Tesla" Banja Luka, iz 2013. godine, u iznosu od pet miliona KM, stanje duga sa 30. junom 2023. godine iznosi 0,5 miliona KM.
Ukupno, na kraju juna 2023. godine stanje unutrašnjeg duga Republike Srpske koji uključuje verifikovani, kratkoročni, dugoročni dug, te dug po aktiviranoj garanciji, iznosi 1,85 milijardi KM.
Po osnovu servisa unutrašnjeg duga, u prvom polugodištu iskazani su rashodi i izdaci u iznosu od 186,52 miliona KM.
Konvertibilne marke (CBBiH)
Šta kaže Fiskalni savjet RS
Iz Fiskalnog savjeta Republike Srpske navode da su primici od zaduživanja u prvoj polovini godine iznosili 425,30 miliona KM, što predstavlja 77 odsto ukupno Budžetom planiranih primitaka od zaduživanja za posmatrani period.
"Izdaci za otplatu dugova, u periodu januar-jun 2023. godine, iznose 654,75 miliona KM, što predstavlja izvršenje od 142 odsto u odnosu na Budžet za prvih šest mjeseci 2023. godine. Podaci pokazuju da je za potrebe servisiranja spoljnog duga izdvojeno ukupno 529,38 miliona KM, od čega se iznos od 328,57 miliona KM odnosi na glavnicu po hartijama od vrijednosti u inostranstvu, dok je za otplatu glavnice zajmova primljenih iz inostranstva izdvojeno 148,38 miliona. Struktura novog zaduženja u prvom polugodištu 2023. godine pokazuje da se najveći dio novog zaduženja odnosi na domaće izvore finansiranja, što se može smatrati poželjnim za nacionalnu ekonomiju u uslovima visokih kamatnih stopa na međunarodnom tržištu, te imajući u vidu visoke spoljne rizike i neizvjesne okolnosti u međunarodnom okruženju", ističu u Fiskalnom savjetu.
Fiskalni savjet skreće pažnju da je u cilju poboljšanja fiskalne pozicije Republike Srpske u narednom periodu neophodno prilikom zaduživanja voditi računa o izvorima zaduživanja, odnosno težiti promjeni strukture duga u korist unutrašnjeg duga u odnosu na spoljni.
"Pri tome, treba imati u vidu posebno fiskalno pravilo o dugu. Naime, posebno pravilo o dugu kaže da, ukoliko javni dug Republike Srpske na kraju fiskalne godine dostigne 50 odsto BDP-a ostvarenog u toj godini, budžet za narednu godinu mora da bude s budžetskim suficitom. S obzirom na to da nije realno očekivati suficit u narednoj budžetskoj godini, neophodno je strogo voditi računa o poštovanju fiskalnog pravila o dugu, te je potrebno obezbijediti provođenje fiskalne konsolidacije u uslovima visokog nivoa neizvjesnosti na način da se ne naruši fiskalno pravilo koje se odnosi na dug", poručuju iz Fiskalnog savjeta RS.
Više:
Zašto se RS zadužuje po duplo većim kamatama nego FBiH
Dodik obećava finansijsku stabilnost dok prodaje obveznice RS od 130 miliona KM
Različite kamate
Podsjećamo, RS i FBiH često posežu za zaduženjem prodajom obveznica i trezorskih zapisa, a ono što je evidentno su različite kamatne stope koje su spremni da plate.
Analitičar Bloomberg Adrije Mihael Blažeković objasnio je ranije da se Republika Srpska i Federacija Bosne i Hercegovine zadužuju po znatno različitim kamatnim stopama, a da je osnovni razlog za to različit nivo kreditnog rizika koji je vidljiv iz različitih nivoa fiskalne snage i geopolitičke situacije.
Mihael Blažeković (Bloomberg Adria)
"Kad uporedimo fiskalnu snagu ta dva entiteta, vidimo da je nivo duga u apsolutnom iznosu jednak, no kada se dug stavi u omjer s BDP-om, tada vidimo da je dug RS oko 43 odsto BDP-a, a FBiH oko 21 odsto", naglašava Blažeković.
Isto tako, dodaje, budžetski deficit RS prema posljednjim dostupnim podacima je 2,8 odsto BDP-a, dok FBiH sasvim suprotno bilježi budžetski suficit od 1 odsto BDP-a.
"S druge pak strane, pokušaji da se zaduže kod Kine i Rusije, kao i geopolitička povezanost s potonjom ne idu u prilog nižoj kamatnoj stopi Republike Srpske prilikom zaduživanja na tržištima kapitala. Taj rizik može se zapravo i vidjeti iz omjera unutrašnjeg duga (duga prema subjektima unutar BiH) i ukupnog duga, gdje je omjer RS 35 odsto, a FBiH 16 odsto, što nam govori da su strani investitori spremniji posuditi sredstva Federaciji nego RS", kaže Blažeković.
Svi navedeni razlozi, dodaje, utiču na spremnost investitora da ponude RS zaduživanje po stopama sličnim Federaciji.
