.webp){kind=icon}
Cijeli region Zapadnog Balkana ući će od 1. januara sljedeće godine u zonu zajedničkog plaćanja evrom SEPA (Single Euro Payment Area). Ovim potezom preduzeća i građani na Zapadnom Balkanu uštedjeće pola milijarde evra svake godine, rekao je Oliver Varhelyi, evropski komesar za susjedstvo i proširenje, na Samitu lidera ZB i EU u Kotoru, predstavljajući detalje novog plana rasta.
SEPA je projekat koji je Evropska unija osmislila poslije uvođenja evra kao zajedničke valute, a sa ciljem da se prekogranična bezgotovinska plaćanja za privredu i za građane Evropske unije učine jednakim u brzini i po nižim troškovima, kao što se obavljaju unutar pojedinačnih zemalja Evropske unije.
Depositphotos
Troškovi bezgotovinskih transakcija za mala, mikro i srednja preduzeća između zemalja regiona su šest puta veći u odnosu na njihove pandane unutar EU. Smatra se da, ukoliko se poveća digitalizacija plaćanja, odnosno digitalizuju se plaćanja za 10 odsto na nivou regiona, to će dovesti do snižavanja sive ekonomije za oko dva procentna poena. SEPA bi, takođe, trebalo da dovede do snižavanja troškova doznaka i smatra se, ako se snize za oko tri odsto, da će to dovesti do ušteda od pola milijarde evra na nivou regiona Zapadnog Balkana. Inače, troškovi doznaka trenutno iznose 6,71 odsto ukupne transakcije.
Strahinja Subotić, programski direktor u Centru za evropske politike, potvrđuje za Bloomberg Adriju da je korist višestruka. Ali on smatra da treba biti oprezan po pitanju datuma pristupanja SEPA zoni, navodeći da je odlazeći komesar za pristupanje EU 1. januar najavio kao mogućnost, ako određeni uslovi budu ispunjeni.
"Srbija jeste ostvarila pomake na tom planu, ali su problem druge države koje zaostaju. Čini se da je nerealno očekivati da će cijeli region pristupiti 1. januara. Teško da će i Srbija uspjeti do tada da uskladi sve propise, počev od Zakona o deviznom poslovanju i niza drugih koji se odnose na bankarski i poreski sistem", kaže Subotić i podsjeća da se ideja o SEPA spominje još od Evropskog investicionog plana 2020. i niko se od tada time nije bavio.
Zeleni koridori bi podigli BDP svake zemlje za tri odsto
Varhelyi je skrenuo pažnju i na izgradnju zelenih traka na graničnim prelazima kako bi se smanjilo čekanje kamiona i uštedjelo prilikom uvoza i izvoza robe.
Prema analizi Svjetske banke, skoro 3.000 godina, odnosno 26 miliona sati, izgube kamiondžije čekajući na graničnim prelazima država Zapadnog Balkana.
Depositphotos
Prema ovom izvještaju Svjetske banke, ako se prosječno vrijeme potrebno za prelazak granice skrati za tri sata, što je razlika između prosječnog vremena na Zapadnom Balkanu i u državama Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj država (OECD), BDP u svakoj zemlji Zapadnog Balkana mogao bi u srednjem roku porasti za tri posto.
Evropski komesar za susjedstvo i proširenje je istakao i važnost tema kao što su članstvo regiona u evropskom savezu za ključne lijekove, EU digitalni novčanik i sporazum o ocjenjivanju usklađenosti koji treba da podstakne trgovinu i smanji troškove za potvrdu sigurnosti i kvaliteta proizvoda sa Zapadnog Balkana koji se plasiraju na tržište EU.
Što se tiče plana rasta za Zapadni Balkan, sedam odsto iznosa bi trebalo da se primijeni do kraja godine, jer je već unaprijed oročen za države Zapadnog Balkana, naglašava Subotić.
"Usvojen je akt, odobrio ga je EU parlament i trebalo bi prve konkretne koristi da izvučemo iz te priče. To znači da će Srbija do kraja godine imati na raspolaganju oko 150 miliona evra. Dok će se ostatak postepeno ostvariti u zavisnosti od sprovedenih reformi", naglašava Subotić.
Evropska komisija je u novembru prošle godine objavila ambiciozan plan za ekonomski rast u zemljama regiona Zapadnog Balkana. Promovisanje ovog plana bio je razlog zašto je predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen posjetila zemlje regiona prošle nedjelje. Ovaj plan podrazumijeva šest milijardi evra, od čega su dvije milijarde bespovratni grant, a četiri milijarde evra su krediti za period 2024 - 2027. godine.
