Oporezivanje radnika čiji prihodi dolaze iz inostranstva pokazalo se kao jedan od izazova s kojim se od kraja 2022. suočavaju sve uključene strane. Dok su freelanceri nedavno dobili platformu koja će im olakšati prijavu poreza, status pomoraca, koji su svrstani u istu kategoriju, još uvijek nije definisan.
Pitanje oporezivanja pomoraca pokrenuto je krajem prošle godine, kada je oko 8.000 ljudi dobilo rješenja o porezu na dohodak koji su ostvarili 2017. Prema riječima Jovana Jovičića, člana Upravnog odbora Udruženja pomoraca Republike Srbije (UPRS), pomorci su u istu kategoriju s freelancerima svrstani zbog neznanja i nemara nadležnih državnih institucija.
Između pomoraca i freelancera nema dodirnih tačaka
"Ta kategorizacija nije opravdana jer nema dodirnih tačaka između pomoraca i freelancera. Ne postoji sličan primjer kategorizacije u Evropi i svijetu", navodi on.
Posao koji obavljaju pomorci, kaže Jovičić, podrazumijeva rad na brodu, održavanje plovila i upravljanje teretom na moru. Freelanceri, s druge strane, obavljaju različite poslove na projektima preko interneta, koji obično nisu povezani s pomorstvom.
Naš sagovornik izdvaja još nekoliko ključnih razlika: pomorci moraju biti fizički prisutni na brodu i često su dugoročno angažovani, dok freelanceri mogu raditi s bilo koje lokacije na kojoj je dostupan internet i mogu birati kraće projekte. Pored toga, postoje i posebni zakoni, propisi i konvencije koji regulišu prava i obaveze pomoraca.
"Republika Srbija kao pravni sljedbenik SFRJ ugovorna je strana velikog broja međunarodnih pomorskih konvencija. Freelanceri su obuhvaćeni drugim zakonodavstvom koje se odnosi na digitalni rad. Pomorci prolaze kroz specijalizovanu obuku i imaju posebne vještine potrebne za rad na brodu. Freelanceri mogu imati različite vještine koje su potrebne za njihovu online profesiju. Kategorizacija pomoraca kao freelancera može biti posljedica neinformisanosti ili netačnih tumačenja", ističe Jovičić.
Depositphotos
Uzimajući u obzir to da su ipak svrstani u istu kategoriju, pitali smo našeg sagovornika da li postoji mogućnost da pomorci koriste nedavno predstavljenu platformu za oporezivanje freelancera, na šta je on odgovorio da oni ne bi trebalo da koriste platformu do definisanja statusa.
"Ukoliko neko od pomoraca sebe smatra freelancerom, može da se raspita kako da plati porez preko freelance platforme. Međutim, platforma је napravljena za freelancere i potpuno je neupotrebljiva i neprimjenjiva za pomorce", ističe on, dodajući da bi pomorci, ukoliko bi bili oporezivani kao freelanceri, plaćali najveću stopu poreza na cijelom svijetu.
Takođe, u Međunarodnom pravnom okviru pomorske plovidbe, dokumentu koji je sagovornik priložio u emailu uz odgovore za Bloomberg Adriju, navodi se da je Republika Srbija, između ostalog, potpisnica Konvencije Međunarodne organizacije rada o radu pomoraca, koja je usvojena 2006. godine.
Pomorci nemaju definisan status od raspada SFRJ
Jovičić napominje i da pomorci nemaju definisan status još od raspada SFR Jugoslavije.
Međutim, podsjeća i da se u Strategiji razvoja vodnog saobraćaja od 2015. do 2025. godine u dijelu 6.3.3. nedvosmisleno navodi da se pomorci koji u međunarodnoj plovidbi provedu duže od 174 dana oslobađaju od obaveze plaćanja poreza na dohodak.
Poreska uprava nije odgovorila na upit Bloomberg Adrije u vezi s oporezivanjem pomoraca do završetka pisanja ovog teksta.
Na pitanje da li su iz nadležnih ustanova dobili objašnjenje na osnovu čega je doneseno rješenje o oporezivanju i zbog čega su se nadležne institucije oglušile o navedeni dio strategije, Jovičić odgovara da pomorcima nije dostavljeno nikakvo objašnjenje.
Depositphotos
Takođe navodi da pomorci koji su uložili žalbe povodom rješenja dostavljenih iz Poreske uprave, još uvijek nisu dobili odgovore.
Dodatno, krajem januara UPRS je na svom sajtu objavio dokument u kojem se iznosi mišljenje Ministarstva za rad, boračka i socijalna pitanja, a koje ukazuje na to da ne postoje zakonske osnove za oporezivanje pomoraca i drugih građana koji su ostvarili prihode iz inostranstva.
"Državljani Republike Srbije koji rad obavljaju u inostranstvu (kao zaposleni prema propisima strane države, odnosno kao osobe koja ostvaruju ugovorenu naknadu, npr. osobe koje rade na brodovima koji plove pod zastavom strane države, osobe koje rade u inostranim aviokompanijama...) i od inostranog isplatioca ostvaruju prihode po osnovu kojih su poreski obveznici Republike Srbije, nemaju status osiguranika prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju", navodi se u dokumentu.
Oporezivanje pomoraca - multidisciplinarno pitanje
Jovičić navodi da su pomorci imali pregovore s Ministarstvom finansija i Poreskom upravom. "Oni smatraju da je pitanje multidisciplinarno. Njihov odgovor ne pije vodu, jer je i Odbor za realizaciju, praćenje i razvijanje Strategije razvoja vodnog saobraćaja od 2015. do 2025. takođe multidisciplinaran", navodi on.
Odbor za realizaciju, praćenje i razvijanje Strategije razvoja vodnog saobraćaja od 2015. do 2025. formiran je 2021. godine i pored Tomislava Momirovića, tadašnjeg ministra građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, koji je izabran za predsjednika odbora, i Biljane Popović, tadašnje državne sekretarke u Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, koja je odabrana za zamjenicu predsjednika, čini ga još 19 članova, koji su vršili funkcije u Ministarstvu finansija, Ministarstvu trgovine, turizma i telekomunikacija, Ministarstvu unutrašnjih poslova, Ministarstvu privrede, Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstvu prosvjete, nauke i tehnološkog razvoja, Ministarstvu zaštite životne sredine i Privrednoj komori.
"Zadatak Odbora je da nadgleda sprovođenje, praćenje, vrednovanje i ažuriranje Strategije razvoja vodnog saobraćaja Republike Srbije od 2015. do 2025. godine (Službeni glasnik RS, br. 3/14 i 66/20 – u daljnjem tekstu: Strategija), da kontinuirano prati sprovođenje aktivnosti iz Akcionog plana za sprovođenje Strategije za period do 2025. godine (u daljnjem tekstu: Akcioni plan) u nadležnosti pojedinih organa državne uprave, da koordinira aktivnosti između pojedinih organa državne uprave, odnosno uklanja uočene smetnje u sprovođenju Akcionog plana, da izvještava o sprovođenju aktivnosti iz Akcionog plana i učestvuje u vrednovanju Strategije", navodi se u dokumentu objavljenom na sajtu Vlade Srbije.
Inicijativa za rješavanje statusa pomoraca
Pregovori s Ministarstvom finansija su, kako se navodi na sajtu UPRS, zapali u ćorsokak, pa su pomorci 24. jula održali protest ispred tog ministarstva i Vlade Srbije.
Depositphotos
Na sajtu UPRS takođe se navodi da bi, ukoliko institucije nastave slanje rješenja za poreze i doprinose, više od 10.000 porodica moglo da se nađe u dužničkom ropstvu. Zbog toga je udruženje pokrenulo inicijativu za rješavanje statusa pomoraca i u toku protesta proslijedilo zahtjeve nadležnom ministarstvu i vladi.
Prioritetni zahtjev je da se rješenja za porez na dohodak iz 2017. godine stave van snage, kao i da se porez za tu i ostale godine ukine do rješavanja statusa ove grupe radnika. Osim toga, pomorci zahtijevaju:
- Potpunu primjenu Strategije razvoja vodnog saobraćaja za period od 2015. do 2025., koju je prihvatila i odobrila Vlada Republike Srbije, uključujući potpunu primjenu inicijative za definisanje statusa pomoraca koju je napisalo Udruženje pomoraca Republike Srbije (UPRS).
- Formiranje radne grupe koja će biti uključena u proces unapređenja prava i obaveza pomoraca u Republici Srbiji. Ova radna grupa treba da obuhvati Ministarstvo finansija, Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, Ministarstvo zdravlja Republike Srbije, kao i Udruženje pomoraca Republike Srbije, koje predstavlja struku.
- Rad i uključenost svih ministarstava koja su navedena u inicijativi.
"Samo kroz saradnju i koordinisane aktivnosti svih relevantnih institucija možemo osigurati da izmjene i dopune zakona budu urađene na valjan način i da pomorci dobiju sva prava i obaveze koje proističu iz profesionalnog statusa", naveli su iz UPRS.
Jovan Jovičić navodi da se nadležne institucije nisu oglasile ni prije ni nakon protesta.
.webp){kind=icon}
